Iranians History on This Day

روز و ماه خورشیدی و یا میلادی مورد نظر را انتخاب و كلید مشاهده را فشار دهید

میلادی

خورشیدی

17 سپتامبر

جستجوی:

هدیه مولف
این سایت مستقل و بدون كوچكترین وابستگی؛ هدیه ناچیز مولف كوچك آن به همه ایرانیان، ایرانی تبارها و پارسی زبانان است كه ایشان را از جان عزیزتر دارد ؛ و خدمتی است میهنی و آموزشی كه خدمت به میهن و هموطنان تكلیف و فریضه است كه باید شریف و خلل ناپذیر باشد و در راه انجام تكالیف میهنی نیاز به حمایت مادی احدی نباید باشد، و نخواهد بود. انتخاب موارد برای نگارش و عرضه در سایت نظرشخص مولف است.

Select your preferred language to translate this page into.

لینک به این صفحه

ایران

پارسی، دومین زبان كلاسیك و باستانی

زبانشناسان و ادیبان اروپایی در پایان نشست سه روزه خود در شهر برلین كه در نیمه سپتامبر 1872 برگزار شده بود، زبان پارسی را در ردیف زبانهای یونانی، لاتین و سانسكریت، یكی از چهار زبان كلاسیك اعلام كردند. در این اجلاس، زبانهای هند ـ اروپایی مورد بررسی قرار گرفته بود. این نشست، زبان پارسی را از لحاظ كلاسیك بودن، زبان شماره 2 (پس از زبان یونانی) قرار داد. زبان پارسی از این لحاظ یك قرن از لاتین و 12 قرن از زبان انگلیسی جلوتر است. در همین اجلاس، زبان اوستایی شاخه بدون متكلم زبان پارسی اعلام شد و گفته شد كه ریشه اوستایی از خراسان شرقی (بخش شمالی افغانستان امروز، تاجیكستان و فرارود) بوده و بنابراین، به احتمال زیاد زرتشت در این منطقه به دنیا آمده و از آنجا به آذربایجان رفته است. در تعریف، زبانی را كلاسیك گویند كه اولا باستانی باشد، ثانیا ادبیات غنی داشته باشد و ثالثا در آخرین هزاره عمر خود، تغییراتی اندك كرده باشد. بنابراین، قضاوت بر پایه ادبیات زبان و درصد تغییران آن در هزار سال پیش از زمان به قضاوت نشستن است. هیچ زبانی در طول زمان مصون از تغییر نبوده است ولی هرچه كه این تغییرات كمتر باشد، آن زبان كلاسیك تر است و استحكام بیشتری دارد. زبان ایرانیان و پارسی زبان اینك همان است كه فردوسی و حافظ به آن شعر گفته اند؛ همان واژه ها، عبارات و دستور زبان. در اجلاس برلین، زبانشناسان و ادیبان پذیرفتند كه ادبیات فارسی در قرون وسطی در صدر ادبیات سایر ملل قرار داشته و ایران در آن قرون بیش از هر ملت دیگر شاعر، نویسنده و اندیشمند (حكیم = فیلسوف) به وجود آورده كه سخنان و افكارشان تا ابدیت شنیدنی و پندآموز است.
در نشست های سالهای 1922 و 1936 مقام زبان فارسی (مقام دوم) در میان زبانهای باستانی و كلاسیك هند و اروپایی بار دیگر تایید شد.

نقل این مطلب بدون ذکر نشانی پایگاه و نام مولف (نوشیروان کیهانی زاده) ممنوع است زیرا که نتیجه تحقیقات شخص وی و نظر اوست.

رضاشاه زندانی انگلیسی ها شد ـ ایران در جریان تعرّض متفقین دارای 400 هواپیمای نظامی و 8 پایگاه هوایی بود

احمد نخجوان و پاداش خيانت

هفدهم سپتامبر 1941 (26 شهریور 1320) محمدرضا پهلوی در جلسه فوق العاده مجلس به رعایت كامل قانون اساسی سوگند خورد و شاه شد و قول داد كه اگر درگذشته اشتباهی صورت گرفته جبران كند.
     24 ساعت پس از خروج رضاشاه از تهران، در گوشه و كنار شنیده می شد كه وی آزاد نیست. گرچه آزادانه حركت می كند، ولی عملا زندانی دولت انگلستان است و هركجا كه این دولت بخواهد اورا خواهد بُرد و تحت مراقبت قرار خواهد داد و به احتمال زیاد از ایران تبعید و به یك مستعمره دورافتاده انگلستان فرستاده خواهد شد.
     در همین روز سرلشكر احمد نخجوان كه پس از مرخص كردن سربازان پادگانها و بی دفاع كردن كشور، از دست رضاشاه كتك خورده بود، خلع درجه و زندانی شده بود آزاد شد و ضمن تجلیل از او! پنج روز بعد دوباره وزیر جنگ شد!. سرتیپ علی ریاضی هم كه به همان دلیل زندانی شده بود آزاد گردید. رضاشاه [بدون اطلاع از واقعیت های پشت پرده و جریانات روز] گفته بود که این دو و خائنان دیگر باید در محکمه نظامی زمان جنگ [محکمه حَرب] محاکمه و اعدام شوند و خودش بر جریان این محاکمه نظارت خواهد کرد.
     در همین روز نیروهای شوروی و انگلستان به عنوان فاتح ایران وارد تهران شدند و این شهر را به اشغال خود درآوردند و فرار اتباع آلمان و ایتالیا از ایران تسریع شد. محبوسین زندان قصر كه از اشغال تهران آگاه شده بودند قصد فرار داشتند كه به سوی آنان تیراندازی شد. باوجود این، بعداز ظهر این روز دستور آزادی زندانیان ـ سیاسی و عادی ـ صادر گردید. اشغال نظامی تهران بر دامنه احتكار و به سبب آن گرانی اجناس مورد نیاز از جمله نان افزوده شد و گزارشهای متعدد در زمینه ناامن شدن راهها و راهزنی انتشار یافت و برنگرانی مردم افزود. این گرانی و ناامنی سبب شده بود که مردم عادى تا مدت ها از رفتن رضاشاه ناخرسند باشند.
    نیروی هوایی که در زمان تعرض خارجی دارای 400 هواپیما و 8 پایگاه ازجمله دو پایگاه در تهران (دوشان تپه و قلعه مرغی) بود به دلیل ایستادگی در برابر متجاوزین عملا منحل شد؛ متجاوزین شش پایگاه آن را تعطیل و دو پایگاه تهران را خود در دست گرفتند (قلعه مرغی در دست روسیه و دوشان تپه در دست انگلستان)، کارخانه هواپیماسازی شهبار و دانشکده نیروی هوایی بسته شدند و بسیاری از هواپیماها که ساخت 4 کشور بودند منهدم و یا مصادره شدند و دولت انگلستان 15 هواپیمای تازه ای را که رضاشاه در ماه می 1941 (4 ماه پیش از تعرض) از آمریکا وارد کرده بود به هندوستان منتقل ساخت. نیروی هوایی ایران در سال 1304 تاسیس شد. در سال 1303 جمعی دانشجوی نظامی و افسر زمینی ازجمله همین احمد نخجوان به روسیه و فرانسه فرستاده شده بودند تا آموزش خلبانی و رزم هوایی فراگیرند و نخجوان و تنی چند از این خلبانان تازه کار پنجم اسفند 1304 هجری با هواپیماهای خریداری شده از فرانسه از این کشور به ایران بازگشته بودند.

قرار بازداشت دكتر مصدق 29 روز پس از زندانی بودن صادر شد!

با این كه دكتر مصدق از بیست و نهم امُرداد 1332 زندانی شده بود، در این روز ـ 26 شهریور ـ قرار بازداشت وی از سوی یك بازپرس نظامی به اتهام ضدیت با شاه و قصد برانداختن سلطنت صادر شد و این قرار بازداشت همان روز مورد تائید دادستان ارتش قرار گرفت.
     قرار بازداشت، پس ازنخستین جلسه بازپرسی از دكتر مصدق كه 29 روز پس از زندانی شدنش انجام شد صادر گردید.
     وی به بازپرس كه طبق فرم چاپیِ بازجویی شغلش را پرسیده بود، خود را نخست وزیر منتخب، و قانونی ایران معرفی كرده بود و دستگیر كنندگانش را كودتاگران و عُمّال اجانب خوانده بود.
    تا این زمان بسیاری از همكاران دكتر مصدق دستگیر و زندانی شده بودند. اسنادی كه بعدا انتشار یافت نشان داده است كه انگلستان اصرار بر مجازات دكتر مصدق داشت كه دست آن دولت را پس از 13 دهه از ایران كوتاه كرده بود.

دكتر مصدق هنگام انتقال از بازداشتگاه به دستگاه قضايي ارتش در 1332

دستگیری های خودسرانه مردم پس از تثبیت دولت کودتا ـ هرکس که سبیل پُرپُشت داشت کمونیست تلقی می شد!

17سپتامبر 1953 (26 شهریور 1332) دولت كودتا (به نخست وزیری ژنرال فضل الله زاهدی) پس از اینکه احساس كرد تثبیت شده است به فرمانداری های نظامی كشور چراغ سبز داد تا هركس را كه بخواهند بازداشت كنند و همان روز حسن صدر، سرلشكر مهنّا و سرتیپ مدبّر و ... به اتهام وفاداری به دكتر مصدق و هزاران تن دیگر از جمله دهها دختر 12 تا 14 ساله (!) و هفت ارمنی ایرانی به اتهام ضدیت با سلطنت زندانی شدند.
    بسیاری از این دستگیری ها خودسرانه، دلبخواهی و بر پایه كینه و عداوت خصوصی و به منظور تسویه حساب های شخصی صورت می گرفت.
     ماموران در معابر و اماكن عمومی و حتی در داخل اتوبوس های شهری هر جوانی را كه سبیل پُرپُشت (اصطلاحا؛ استالینی!) داشت به اتهام كمونیست بودن می گرفتند و بعدا از او می خواستند ثابت كند كه كمونیست نیست!.
    روزنامه هایِ باقیمانده زیر سانسور شدید قرار گرفته بودند و به اصطلاح وقت، «شاه ـ نامه» شده بودند.
    دستگیری های انبوه و بی حساب، تهران و شهرهایی چون اصفهان را كه شهرت هواداری از مصدق داشت در وحشت فرو برده بود. کودتاگران، اصفهان را «مصدقی شهر» می خواندند.

واقعیت هایی که دکتر امینی در مصاحبه شهریور 1357 بیان داشت: 25 سال به شاه گزارش غلط دادند و دروغ گفتند ـ گمان کنم که دیر شده باشد

ترجمه مصاحبه دکتر علی امینی سیاستمدار و دولتمرد معروف با یک روزنامه نگار اروپایی که بیست و چهارم شهریور 1357 (سال انقلاب و یک هفته پس از اعلام حکومت نظامی و کشتار میدان ژاله) در خانه وی در تهران انجام شده بود با حذف چند پاراگراف آن در شماره های 25 شهریور روزنامه های تهران انتشار یافت. دکتر امینی گفته بود 25 سال است که روزنامه های تهران که در انحصار چند فرد هستند دیکته نویس مقامات و سازمانهای دولتی اند و گزارش میدانی [تهیه مطلب از میان مردم، دردِ دلهای آنان و مشکلات و مسائل جامعه] نداشته اند تا رئیس کشور به موقع از وضعیت آگاه شود و راه حل مسائل را به دست دهد. قطعا رئیس کشور می خواهد که رئیس باشد و برضد خود اقدام نمی کند. [این قسمت در روزنامه ها درج نشده بود].
    امینی گفته بود که دولتمردان و اطرافیان شاه که افرادی مشخّص هستند در طول 25 سال اخیر [پس از براندازی 28 اَمُرداد 1332] بویژه در 15 سال گذشته [پس از بپاخیزی خرداد 1342] که او اقتدار بیشتری داشته به وی گزارش غلط و دروغ داده اند و هنوز هم به رغم این راهپیمایی های صدها هزار نفری و شعارهای حاوی مسائل و خواست ها به او دروغ می گویند و چند روزنامه موجود نیز چیزی جز اظهارات مقامات (همان دروغگوها) را نمی نویسند تا او بخواند و متوجه حقایق شود. قطعا همه روزنامه ها به دست او می رسد. دروغها و گزارش های غلطِ مقامات و نزدیکان، شاه را در تصمیم گیری گمراه کرده است. [در این قسمت هم، جملات مربوط به روزنامه ها، در جراید تهران منتشر نشده بود.].
    امینی گفته بود: تداوم تظاهرات که بیش از 8 ماه از آن گذشته و راه حل بدست نیامده بندهای میان مردم و نظام سلطنتی را گسسته و مرمّت آن آسان نیست. چندی پیش گفته بودم که تا دیر نشده یک دولت آشتی ملّیِ مورد قبول همه جناح ها و دسته ها تشکیل شود و خواست های مردم و مقامات مذهبی را که در شعارهایشان منعکس است تحقّق بخشد. گفته بودم که اعضای این دولت [دولت آشتی ملّی] باید از شهرت ایراندوستی، مردمدوستی و پاکدامنی برخوردار باشند تا وعده هایشان پذیرفته شود که رفتند دولت [دولت آموزگار] را عوض کردند و افرادی از همان قماشِ نخست وزیران و وزیران پیشین را برجایش نشانیدند. مردم که در طول 8 ماه تظاهرات روشن شده اند وعده های این دولت را قبول نکردند زیرا که می دانند آش همان آش است و کاسه همان کاسه. چون تظاهرات و دادن شعارها ادامه یافت، به جای خواستن از مردم که نمایندگانشان را برای مذاکره و ترتیب دادن اجرای خواست ها بفرستند، حکومت نظامی اعلام کردند. «حکومت نظامی» با «اعلام حالت فوق العاده تا حل مسئله و اجرای وعده ها» فرق دارد. حکومت نظامی در همان روز اول و دوم مردم را که خواست هایشان را دنبال می کردند به گلوله بست. باید می دانستند که گلوله راه حل مسائل نیست. برای آرام کردن مردم راههای متعدد وجود دارد [داشت] ازجمله تعهد به اجرای خواست ها، نه به گلوله بستن افراد بی سلاح که کار آسانی است. مردم عهد و پیمان این مقامات [دولت شریف امامی] را نمی پذیرند باید یک شخصیت مورد قبول عامه را مأمور تشکیل دولت و دادن قول و تعهد می کردند که نکردند. شاه باید درهای کاخ خود را برای مدتی به روی فرستادگان و دیپلمات های خارجی ببندد. اینان فقط می خواهند که سیاست ها و منافع دولت هایِ شان تأمین شود. شاه باید بداند که با مداخله ارتش و بکاربردن تفنگ، این مردم بپاخاسته ساکت نخواهند شد.
    از امینی، نظر او برای حل مسئله سئوال شده بود که پاسخ داده بود: گمان کنم که دیر شده باشد. باید اعتماد مردم به قول و وعده ها جلب شود ولی مردم وعده این اشخاص را نخواهند پذیرفت، مخصوصا پس از کشتار اخیر [میدان ژاله]. این کشتار جرقه تشدید انقلاب را زده است.

کُپی جدول نرخ سکهِ طلا و ارزها از صفحه 4 شماره 27 شهریور 1399 کیهان (روزنامه وابسته به دفتر رهبری)

نخستین مصاحبه عمومی دکتر پزشکیان رئیس جمهور نهم

بیست و ششم شهریورماه 1403 (16 سپتامبر 2024) نخستین مصاحبه عمومی دکتر مسعود پزشکیان رئیس قوه مجریه جمهوری اسلامی ایران (پزشک و سیاستمدار ـ متولد هفتم مهرماه 1333 در مهاباد که از مردادماه 1403 در سمت رئیس جمهور نهم کار خودرا آغاز کرده است) با شرکت 300 روزنامه نگار برگزارشد و تیتر اظهارات و پاسخ های او به پرسش های ژورنالیست ها در صفحات اول شماره های 27 شهریور روزنامه های کشور قرار گرفت.

در قلمرو اندیشه

سالروز درگذشت كُندورسه و نگاهی به اندیشه های او ـ اگر در یک جامعه، انسان به سوی كمال پیشرفت نداشته باشد عیب از آن جامعه است

کندورسه

     ماركیز دو كندورسه Marquis de Condorcet فیلسوف و ریاضیدان عصر روشنگری فرانسه 17 سپتامبر سال 1794 فوت شد. وی تنها اندیشمند دوران روشنگری بود كه در جریان انقلاب فرانسه زنده بود. او از معاشران ولتر، تورگو و دیدرو بود كه بیش از 50 كتاب و رساله از خود برجای گذارده است. کندورسه نخستین اندیشمندی بود كه موضوع سوسیو - اكونومیك را مطرح ساخت. به دلیل اطلاعات ریاضی اش از "فلاسفه رشنالیسم" بشمار می رود یعنی نقطه مقابل فلاسفه انگلیسی كه تجربه را پایه كار به حساب می آورند. وی به دلیل تبحر در ریاضیات، از قواعد حساب فاضله "در مبحث احتمالات" در پیش بینی پدیده های اجتماعی و اقتصادی استفاده کرده است.
    کندورسه با روسو اختلاف نظر داشت زیرا به دلیل (Reason)، نه اراده (Will) معتقد بود و می گفت كه اكثریت اگر دلیل نداشته باشد شكست می خورد.
    كندورسه عقیده داشت كه انسان رو به كمال است و اگر در جوامعی، انسان به سوی كمال پیشرفت نداشته باشد عیب از جامعه است كه رشد اجتماعی را مانع می شود، نه از فرد.
    كندورسه در انقلاب فرانسه نقش كلیدی داشت و از هوادران ژیرندن ها (گروه میانه رو و معتدل) بود . وی به انقلاب فرانسه به این جهت امید بسته بود كه باعث تجدید ساختار جامعه می شد، ولی با پاره ای از كارهای توام با خشونت انقلابیون از جمله اعدام مخالف بود. او حتی رای به اعدام لوئی 16 نداد. مخالفت کندورسه با خشونت های انقلابیون سبب شد كه مورد سوء ظن واقع شود و اجبارا فرار كند. کندورسه در مخفی گاه چند كتاب و رساله نوشت از جمله رساله ای تحت عنوان پیشرفت روانی انسان.
     وی سرانجام در سال1794 دستگیر شد و در بازداشتگاه درگذشت. پاره ای نوشته اند كه خودكشی كرد و به گمان عده ای هم، افراطیون انقلاب او را در زندان كشتند. به هرحال، مرگ او یكی از عوامل پایان یافتن انقلاب فرانسه بشمار آورده شده است.

پاپِر و اندرزهایش ـ گرفتن درس از تاریخ ـ کسی که تاریخ نخوانده باشد نمی تواند یك مدیر و زمامدار موفق باشد

Karl R. Popper

    «كارل پاپر Karl Raimund Popper » فیلسوف و نویسنده اتریشی تبار انگلستان كه بر ضد فرضیه های ریلیتیویسمRelativism، كانونشنالیسمConventionalisn و سکپتیسیزم Scepticism بود 17 سپتامبر 1994 در 92 سالگی درگذشت. وی که 28 جولای 1902 به دنیا آمده بود در زمینه های علمی، اجتماعی و سیاسی نظر فلسفی داده است. پاپر كه از فلاسفه بزرگ قرن 20 بشمار می آید از مدافعان «جامعه باز و بر ضد هرگونه حكومت مطلقه بود. او همچنین خواهان استفاده از نظر روشنفكران برای قانون نویسی و اداره امور جوامع بشری بود.
     پاپر در رساله ای نوشته است: به همان گونه كه می شود با قوانین ریاضی و علوم دیگر؛ مثلا زمان ماه و یا خورشید گرفتگی را به دست آورد، با بررسی رویدادها در طول تاریخ هم می شود قانون و قاعده های تاریخ را به دست آورد و با كمك آنها از جنگ و شورش و ... جلوگیری كرد. وی با بیان این عقیده، این فرضیه را كه «پیش بینی رویدادهای آینده» كار مورخ نیست رد كرده است. وی در همین رساله نوشته است تا فردی گذشته را به خوبی نداند (تاریخ نخوانده باشد) نمی تواند یك مدیر و زمامدار موفق باشد (ایرادی را كه تفسیرنگاران به جورج دبلیو بوش وارد می ساختند).
    پاپر نوشته است: پیش از تهیه یك طرح تازه و تدوین یك قانون و ضابطه باید سوابق كار و تجربه گذشتگان در آن باره دقیقا مطالعه شود تا اشتباهات تكرار نشود و جبران یك اشتباه از این دست (وضع قانون و تهیه طرح) اگر محال نباشد، بسیار دشوار است، همانند كسی كه بخواهد اواخر عُمر اشتباهات ایام جوانی اش را جبران كند.

در قلمرو رسانه‌ها

نگاهی به گذشته

کُپی دو خبر از صفحه 22 روزنامه اطلاعات (اصطلاحا، صفحه اخبار حوادث شهری)، شماره شانزدهم شهریور 1346 زمانی که مؤلف این تاریخ آنلاین دبیرِ میزِ این اخبار هم بود:

ابتکار روزنامه «میامی هرالد» در سپتامبر 2003 پس از مشاهدهِ کم حوصله شدن مخاطبانِ قرن 21 روزنامه ها و ...

روزنامه آمریكایی «میامی هرالد» 17 سپتامبر 2003 و به مناسبت یكصدمین سالروز انتشار خود فُرمَت صفحه اولش را تغییر داد.
این روزنامه اعلام کرده بود: چون مخاطبان قرن 21 و افرادِ زیر 50 سالگی، دیگر مانند گذشته حوصله ورق زدن و دیدن همه مطالب روزنامه ها را ندارند تا از میان آنها مطالب مورد علاقه را بیابند و بخوانند، از این پس خلاصه همه مطالب اش را در جای ویژه ای در صفحه اول قرار می دهد تا این دسته از مخاطبان بدانند كه مطلب موردِ نظرشان در كدام صفحه و ستون چاپ شده است و مستقیما سراغ آن صفحه و ستون بروند. به علاوه، لیدِ خبرها را که حاوی نکات مهم اخبار هستند کامل تر تنظیم خواهد کرد تا برای مخاطب وقتگیر نباشد، و همچنین با هدف درک فوری رویداد (خبر و نظر)، گزارش ها را کوتاهتر با تنظیم به زبان ساده و درک فوری خواهد کرد.
در سپتامبر 2003 هنوز از عمومیّت یافتن آنلاین ها، زمانی طولانی نگذشته بود و از سوشِل نِت ورک ها هم خبر آنچنانی نبود. این دو عامل از دهه دوم قرن 21 به تدریج مخاطبان نشریات چاپی را به خود جلب کرده اند و نشریات چاپی به تدریج تیراژ و اعلانات خود را از دست می دهند، و در نتیجه یا کاملا آنلاین شده اند و یا دارای اِدیشِن آنلاین و حدود 25 درصد آنها هم تعطیل و یا در نشریات دیگر ادغام شده اند. مسئله بزرگ دیگر، خریداری شدن مالکیّت بسیاری از رسانه های عمومی از اوایل دهه 1990 توسط اصحاب منافع و کمپانی های خارج از حرفه ژورنالیسم است که در چهار سالِ از آغاز 2016 تا پایان 2020 این عمل وسیعا افشاء و تشریح شد و علت آن درگیری این دسته از رسانه های آمریکا با دولت دونالد ترامپ بود که مخاطبان رسانه ها در سراسر جهان در جریان قرار گرفتند و روشن شدند و ....

سایر ملل

نخستین سانحه هواپیما در تاریخ بشر

SelFridge

17 سپتامبر سال 1908 جهان با نخستین سانحه هواپیما رو به رو شد. در این روز كه از عُمر هوانوردی (باهواپیما، نه بالن) چندی بیش نمی گذشت، یك هواپیما در آسمان آمریكا سرنگون شد و یک افسر آمریکایی به نام ستوان توماس سلفریج SelFridge جان سپرد. خلبانی این هواپیما را «اورویل رایت» برعهده داشت که او نیز در این سانحه مجروح شده بود. سانحه در آسمان «فورت مایر» در منطقه آرلینگتون (حاشیه شهر واشنگتن) روی داد.
سه سال بعد در همین روز (سپتامبر 1911 ) نخستین پرواز میان شرق و غرب ایالات متحده (فدراسیون آمریکا) به انجام رسید و هواپیمایی كه از نیویورك به پرواز در آمده بود 82 ساعت و 4 دقیقه بعد در پاسادنایِ كالیفرنیا بر زمین نشست. در حال حاضر هواپیماهای بازرگانی این مسافت را در پنج ساعت طی می كنند.

قتل میانجی سازمان ملل در فلسطین که اوضاع را درست پیش بینی کرده بود

Folke Bernadotte

كُنت فولک برنادوت Folke Bernadotte شاهزاده سوئدی و میانجی سازمان ملل در حل مسئله اعراب و اسرائیل 17 سپتامبر سال 1948 هنگامی كه با خودرو از یك منطقه اسرائیلی در فلسطین می گذشت هدف تیراندازی یك اسرائیلی افراطی قرارگرفت و كشته شد. در این تیراندازی یك سرهنگ فرانسوی ناظر بر آتش بس نیز جان سپرد.
    برنادوت در آخرین گزارش خود به دبیر كل سازمان ملل یادآور شده بود كه اعرابی كه از خانه های خود اخراج و آواره شده اند باید بازگردند و در ترتیبات بعدی، اورشلیم (بیت المقدس) باید وضعیت ویژه داشته باشد. وی خط مرزی تازه ای میان اعراب و اسرائیل ارائه داده بود.
    برتادوت که نخستین میانجی سازمان ملل در طول تاریخ این سازمان بود قبلا موفق شده بود که موافقت اعراب و اسرائیلی ها را به چهار هفته آتش بس به دست آورد و اتحادیه تازه تاسیس عرب را آرام سازد حال آنکه هیچیک از طرفین در اصل با طرحهای او موافقت نداشتند.
    برنادوت درهمان زمان پیش بینی کرده بود که اگر راه حل فوری برای مسئله فلسطین یافت نشود این مسئله دهها سال ادامه خواهد یافت، باعث خونریزی فراوان خواهد شد و قدرتهای رقیب از آن به سود خود بهره برداری و سوء استفاده خواهند کرد و صلح جهانی در مخاطره خواهد بود.

اعدام عَدنان مِندرِس نخست وزیر دهه 1950 ترکیه، جایی كه ارتش پاسدار قانون اساسی باشد

عدنان مِندرس در روز محاکمه

«عدنان مندرس Adanan Menderes» كه ده سال نخست وزیر تركیه بود و دولت او در كودتای نظامی 27 ماه می 1960 سرنگون شده بود بامداد 17 سپتامبر 1961 به جرم نقض قانون اساسی، فساد اداری، سوء مدیریت و بی اعتنایی به منافع تركیه اعدام شد.
    وی هنگان اعدام شدن 61 ساله بود. کودتا توسط 37 تن از افسران جوان ترکیه انجام شده بود و دومین کودتای افسران جوان در این کشور در قرن 20 بشمار آورده شده است. تركیه شاید تنها كشور جهان باشد كه ارتش به عنوان ضامن رعایت اصول قانون اساسی تعیین شده است یعنی در شرایطی حق كودتا كردن دارد. در زمان حكومت برژنف بر شوروی، به او پیشنهاد شده بود كه با اصلاح قانون اساسی این جماهیریه، ارتش را پاسدار این قانون و جلوگیری از هرگونه انحراف قرار دهد كه گوش نكرد و اتحاد شوروی به تصمیم تنها 3 نفر فروپاشید!.
    مندرس که اجدادش از کریمه به آناتولی مهاجرت کرده بودند و وی در کالج آمریکایی ازمیر تحصیل کرده بود از سال 1950 تا 1960 نخست وزیر ترکیه بود. وی در این مدت حزب دمکرات ترکیه را با ماهیت لیبرالیستی تاسیس کرد، اجازه داد که دوباره اذان به زبان عربی گفته شود و فعالیت آن شمار از مساجد که پس از جمهوری شدن ترکیه عملا بسته شده بودند از سرگرفته شود. وی تلاش کرد تا ترکیه ـ قبلا بی طرف ـ وارد بلوک غرب و عضو ناتو شود. باوجود این، مندرس با ایجاد یک کمیسیون تحقیق که اختیار بازجویی و مجازات داشت و نیز سانسور رسانه ها، گروهی از مردم و بویژه روشنفکران را ناراضی کرده بود و حقوقدانان می گفتند که قوه اجرایی حق محاکمه و مجازات ندارد که از اختیارات قوه قضایی است و عمل مندرس [با ایجاد کمیسیون تحقیقات] مداخله دادن قوه مجریه در امور قوه قضائیه و نقض اصل تکفیک قوا است و در چند مورد دیگر هم نسبت به اصول قانون اساسی بی اعتنایی کرده و ....
    دو ماه پس از اعدام مندرس، عصمت اینونو همکار سابق آتاتورک ریاست دولت ترکیه را عهده دار شد. مطبوعات ترکیه تا مدت ها درباره سوء مدیریت و فساد اداری ـ اقتصادی دولت مندرس مطلب می نوشتند.

عدنان مندرس پاي چوبه دار و پس از اعدام

17 سپتامبر 1970 ـ روزی که قلع و قمع فلسطینی ها در اردن آغاز شد

در چنین روزی در سال 1970 ملك حسین پادشاه اردن قلع و قمع فلسطینی های مسلح را در این كشور آغاز كرد و ظرف 9 روز شمار زیادی از آنان را كشت. قبلا فلسطینی ها چند هواپیمای مسافر غرب را ربوده و در زمینی باز در اردن فرود آورده و پس از پیاده كرده 300 مسافرشان، هواپیماهارا آتش زده بودند. در پی این رویداد، ملك حسین به واشنگتن رفت و پس از اطمینان از حمایت نظامی آمریكا در صورت لزوم، قلع و قمع مبارزان فلسطینی و اخراج آنان را از اردن آغاز كرد. بیشتر جمعیت اردن را فلسطینی ها تشكیل می دهند.

در خيابانهاي شهر امّان: سنگربندي فلسطيني ها در برابر تانكها و زرهپوشهاي ارتش اردن

روزی که هوگو چاوِس پیشنهاد کرد مقرّ سازمان ملل از نیویورک (آمریکا) به یک کشور در حال توسعه و یا به یك شهر و یا بندر آزاد منتقل شود

هوگو چاوز

هوگو چاوس رئیس جمهوری ونزوئلا [رئیس پیشین] و صاحب فرضیه «سوسیالیسم قرن 21 » پانزدهم سپتامبر 2005 در اجتماع سران كشورها در مقرّ سازمان ملل در نیویورک كه به مناسبت شصتمین سال تأسیس این سازمان در آنجا گرد آمده بودند، در نطقی شدید اللحن گفت: دولت جورج دبلیو بوش كه بدون مجوّز سازمان ملل [شورای امنیت این سازمان] به عراق لشكر كشید برای این سازمانِ دست ساخت فاتحان جنگ جهانی دوم ـ دست ساخت خودشان با هدف پیش بردن سیاست هایشان با استناد به مصوبات آن ـ ارزش قائل نیست و با تصرف عراق یک بار دیگر ثابت شد که از این سازمان تنها استفاده ابزاری می شود و اگر بدست آوردن مصوّبه آن میسّر نباشد، دور زده خواهد شد که در مورد عراق چنین شد.
     وی سپس پیشنهاد كرد كه مقرّ سازمان ملل به یك كشور در حال توسعه و یا به یك شهر و یا بندر آزاد منتقل شود، و گفت كه مقرّ سازمان ملل باید در جایی باشد كه همگان بدون رو به رو شدن با این همه تشریفات و بازرسی و اِعمال سیاست تبعیض بتوانند به آن دسترسی داشته باشند و نگران ویزا و از این قبیل موانع نباشند.
    در اثنای نطق، وقتی كه برای چاوس یادداشت ارسال شد كه طول زمانی نطق او كه پنج دقیقه تعیین شده بود به پایان رسیده، یادداشت را به گوشه ای افكند و گفت: چرا به جورج بوش 20 دقیقه وقت داده شد و به دیگران از جمله من فقط پنج دقیقه! و به نطق بدون نوشته خود ادامه داد.
    هوگو چاوِس در مارس 2013 از بیماری سرطان درگذشت.

اعدام یك زن به جرم كشتن شوهر و فرزندان، 18 سال پس از وقوع قتل!

Frances E. Newton

بانو فرانسس نیوتن Frances Elaine Newton چهل ساله كه در سال 1987 و در 22 سالگی شوهر و دو فرزند خودرا با شلیك گلوله كشته بود 14 سپتامبر 2005 (پس از 18 سال و چند ماه) در زندان تكزاس آمریكا با تزریق زهر اعدام شد. وی حاضر نشد به عنوان آخرین مطلب، حرفی بزند. فرانسس سومین زنی است كه در ایالت تكزاس، پس از سال 1976 و از سرگیری مجازات مرگ در برخی از ایالتهای آمریكا، اعدام می شود. در 9 ماه اول سال 2005 ، 13 تن در ایالت تكراس اعدام شده بودند. فرانسس پیش از به زندان افتادن یک حسابدار بود.
    پدر، مادر و خواهر گریان فرانسس از جمله كسانی بودند كه آخرین لحظه حیات این موجود را نظاره می كردند. فرانسس نیز آخرین نگاه خود را به سوی آنان افكند. در خارج از زندان محل اعدام، دهها تن بر ضد مجازات اعدام تظاهرات می كردند. «جان لا گراپ» وكیل قضایی بانو فرانسس گفت كه او قربانی نقص قانون شد كه اجازه نداد پرونده اش در دیوان عالی ایالات متحده مطرح شود. لاگراپ همچنین به ضعف آیین دادرسی در ایالت تكزاس و مراحل دادرسی اعتراض كرد و خواهان اصلاح آن شد.
    لا گراپ گفت که اعدام، 18 سال و چند ماه پس از وقوع جنایت و 17 سال زندگی در سلول و در صف اعدامی ها قرارداشتن، خود یك مسئله است كه افكار عمومی نمی تواند آن را هضم و تحمل كند. این قبیل اعدام، باعث تنبّه دیگران نمی شود كه مقصود اصلی از مجازات كردن مجرمان است. درباره سرنوشت فرانسس چند کتاب انتشار یافته است.
     وكیل قضایی بانو فرانسس در طول 18 سال رسیدگی قضایی كوشیده بود كه ثابت كند كه قتلها با گلوله تپانچه فرانسیس صورت نگرفته بود. قتلها در هفتم اپریل 1987 در یك آپارتمان در شهر هیوستن انجام شده بود. فرانسس قضیه را به پلیس خبر داده بود و گفته بود كه با یكی از بستگانش در خارج از خانه بود كه پس از بازگشت به آپارتمان با او، با اجساد رو به رو شد. پلیس پس از به دست آوردن یك تپانچه متعلق به فرانسس در خانه، به وی ظنین شد و فرانسس هنگامی متهم شد كه شركت بیمه عمر به پلیس خبر داد كه وی چند روز پیش از وقوع قتل، شرایط قرارداد بیمه عمر خانواده اش را تغییر داده بود و خودش را دریافتگر مبلغ بیمه عمر خانواده كرده بود كه فرانسس گفت كه تغییر شرایط امری عادی بود و نقشه ای در كار نبود. فرزندان او یك پسر 7 ساله و یك دختر 21 ماهه بودند.
    اعدام فرانسس همزمان با درگذشت یك روزنامه نگار بود كه دهها سال با مجازات اعدام مخالفت كرده بود.

پشت جلد کتاب سرنوشت فرانسس

دیویوید اندرسون روزنامه نگاری كه با نوشتن و شكافتن انگیزه جنایات و دنبال كردن احكام قضایی، در جامعه آمریكا شهرت وسیع به دست آورده بود و با نوشته هایش كمك بسیار به اصلاح وضع قضایی و رسیدگی های پلیس كرده بود 14 سپتامبر 2005 در 62 سالگی از بیماری سرطان مجاری صفرا درگذشت. وی از اعضای میز مقالات نیویورك تایمز بود. اندرسون كه از مخالفان سرسخت مجازات اعدام بود چندین كتاب در زمینه تجربه و تفكر خود نوشته است كه معروفترین آنها «جنایتكار و دستگاه قضایی» عنوان دارد. او نوشته است كه برای دور ساختن همیشگی یك مجرم از جامعه، چه فرقی میان كشتن او و حبس دائم است. اگر از هزینه زندان هراس است، اجازه دهید كه محكوم به حبس دائم در كارگاه زندان كار كند و با درآمد خود امرار معاش كند و همانند دیگران، پس از ازكار افتادگی از مقررات بازنشستگی استفاده كند. اعدام یك انسان عملی است زشت و غیر قابل تحمل.

David Anderson

بوی ورشکستگی بیمه «AIG» که در سپتامبر 2008 بلند شد دولت آمریکا به کمک شتافت

نگراني و خشم سرمايه گذاران کوچکتر

شانزدهم سپتامبر 2008 و یک روز پس از ورشكستگی بانكِ سرمایه گذاری «لیمن و برادران»، و فروش موسسه مالی «مریل لینچ» به بهای نازل، یك كمپانی بزرگ و بین المللی آمریکاییِ بیمه به نام آمریكن اینترنشنال گروپ (اختصارا: AIG) به همان وضعیت دچار شد ولی دولت برخلاف سکوتِ 15 سپتامبر، این بار سریعا وارد عمل شد و 85 میلیارد دلار وام در اختیار «AIG» قرارداد و درعوض هشتاد درصد سهامش را به گرو گرفت. دولت آمریكا قبلا كنترل (مدیریت) دو بانك فعال در دادن وام مسکن را که مسئله دار شده بودند به دست گرفته بود.

کاريکاتور ترسيم اسکناس دلار بر نقشه جغرافيايي ايالات متحده

دادن وام 85 میلیارد دلاری به بیمه «AIG» كه از طریق «فدرال رزرو بانك» صورت گرفت بی انتقاد نبود، ولی این انتقادها عمدتا به صورت كاریكاتور در روزنامه ها منعكس شده بود. یك كاریكاتوریست یك اسكناس دلار را بر نقشه فدراسیون آمریکا ترسیم كرده بود تا نشان دهد چاپ كردن دلار و هزینه كردن آن بس است و هر چیز كه زیاد شود ارزان می شود. چاپ اسكناس دلار در دست «فدرال رزرو بانك» است.
می دانیم كه هجدهم سپتامبر (روزی چون فردا) مصادف است با آغاز «پَنیكِ سال 1873 =Panic of 1873» آمریكا كه با ورشكست شدن بانك «جی كوكJ. Cooke» در فیلادلفیا آغاز شد و متعاقب آن چون مردم به بانك ها هجوم بردند تا پولهایشان را خارج سازند چند بانك دیگر هم ورشكست شدند و این «ركودِ عمدتا نتیجهِ ترس»، به اروپا هم كشانده شد و بیشتر بانك های اتریش كه در آن زمان یك امپراتوری بود مجبور شدند درهای خودرا ببندند. پَنیك 1873 = Panic of 1873 پنج سال تمام طول كشید.

برخی دیگر از رویدادهای 17 سپتامبر

1176: در نبرد یک روزهِ امپراتوری روم شرقی (بیزانتین) با تُرکان سلجوقی به رهبری قلیج ارسلان دوم در آناتولی مرکزی ـ در یک منطقه کوهستانی غربِ رودخانه قزل (قزل رود)، رومیان شکست خوردند. نیمه شرقی آناتولی (ترکیه امروز) پس از پیروزی سلجوقیان (که بر ایران استیلاء یافته بودند) در نبرد ملازگرد بر امپراتوری روم شرقی ـ نبرد آگوست 1071 ـ به دست اینان افتاده بود که قونیه را پایتخت خود قرار داده بودند.
     در پی پیروزی سلجوقیان در نبرد 17 سپتامبر 1176، همه دو ساتراپی قدیم ایران در لیدی (لیدیا) به دست آنان افتاد. در نبرد 17 سپتامبر 1176، دولت قسطنطنیه (روم شرقی) 30 هزار و سلجوقیان حدود 15 هزار نیرو بکار برده بودند. سبب پیروزی سلجوقیان این بود که به ارتش دولت قسطنطنیه هنگام عبور از راه کوهستانی ـ جنگلی شبیخون زده بودند. جاده سلطنتی که داریوش بزرگ از شوش به مدیترانه ساخته است از نزدیکی همین راه کوهستانی ـ جنگلی می گذشت و معلوم نیست که به رغم وجود آن راه هموار و مسطّح، چرا رومیان راه کوهستانی را انتخاب کرده بودند.

1630: در این روز مهاجران انگلیسیِ «پوریتن مذهب Puritan» نخستین سنگ بنای شهر بوستون را بر زمین گذاردند. بوستون که بزرگترین شهر استیتِ مشترک المنافع ماساچوستس است اینک با حومه اش بیش از هشت میلیون جمعیت دارد. انقلاب استقلال آمریکا از همین شهر و با تشکیل «تی پارتی» آغاز شد. پوریتن ها هفتم سپتامبر 1630 با کشتی از انگلستان به محل بوستون که ساحل یک شبه جزیره است وارد شده بودند و ده روز بعد در آنجا پایه ایجاد این شهر را گذاردند. شهرت بوستون بیشتر به خاطر مراکز متعدد تعلیمات عالیه آن است.

1787: قانون اساسی آمریکا که تکمیل و آماده شده بود در این روز در شهر فیلادلفیا به تأیید و امضاء اکثریت هیأت نمایندگان رسید.

1793: نیروی دولت انقلاب فرانسه در این روز در جنگ پیرنه Pyrenees بر ارتش اسپانیا فائق آمد و پیشروی خودرا در کاتالونیا آغاز کرد. در پی اعدام (گردن زدن) لوئی شانزدهم پادشاه فرانسه از سوی انقلابیون این کشور در 21 ژانویه 1793، پادشاهان کشورهای همسایه ازجمله اتریش و اسپانیا جنگ با دولت انقلاب فرانسه را آغاز کردند، ولی هیچکدام کاری از پیش نبردند. ارتش وقت فرانسه مرکب از نظامیانِ پیوسته به انقلاب و افرادی بود که توسط کمیته های انقلاب جمع آوری شده بودند. تجاوز اسپانیا به فرانسه در شرق کوههای پیرنه، از یاد فرانسویان نرفت تا اینکه ناپلئون ـ ژنرال انقلاب ـ همه اسپانیا را تصرف کرد.
    در پی تجاوز عراق به خاک ایران، 20 ماه پس از پیروزی انقلاب که این تجاوز نیز در ماه سپتامبر آغاز شده بود، همان وقت مفسّران غرب آن با تجاوز اسپانیا به فرانسه در سپتامبر 1793 در منطقه پیرنه مقایسه کرده بودند. دولت وقت عراق (دولت صدام) نیز از این تجاوز نه تنها سودی نبرد بلکه مآلا نابود شد.

1877: هنری فاكس تالبوت Henry Fox Talbot یكی از پیشتازان حرفهِ عكاسی كه انگلیسی بود در 77 سالگی درگذشت. فرانسه پایه گذار حرفه عكاسی اعلام شده است.

Talbot

1894: یک روز پس از پیروزی یگانهای نظامی ژاپن بر نیروهای چین در اطراف شهر پیونگ یانگ (اینک پایتخت کره شمالی)، ناوگان دو کشور در دریای زرد (دهانه رود یالو) با یکدیگر درگیر شدند که این نبرد نیز به شکست چینیان پایان یافت. شبه جزیره کره که وابسته به چین بود سرانجام زیر کنترل ژاپن قرار گرفت و سلطه ژاپن بر این شبه جزیره تا پایان جنگ جهانی دوم (سال 1945) ادامه داشت و در این سال و به اراده فاتحان جنگ جهانی دوم، این شبه جزیره موقتا به دو بخش تقسیم شد و ....

1930: جنگ سه ساله کُردها که در جنوب آرارات و مجاور مرز شمال غربی ایران تشکیل جمهوری داده بودند با دولت ترکیه به ریاست آتاتورک در این روز در سال 1930 پایان یافت و کُردها به رهبری احسان نوری در این جنگ شکست خوردند. منطقه ای را که کُردها در آن اعلام استقلال کرده بودند میان مرز ایران، اَرزروم، قارص و وان واقع بود که بعدا ایالت Agri نامیده شد. در این نبرد نیروی کُرد از 5 ـ 6 هزار تَن بیشتر نبود حال آنکه نیروهای ترکیه بیش از 50 هزار تن بودند. با وجود این، نیروی هوایی ترکیه عامل پیروزی این کشور در آن جنگ بود. در آخرین روزهای نبرد، شماری از کُردها و عمدتا از طایفه جبران به خاک ایران پناهنده شدند. دو دولت ایران و ترکیه با هدف پیشگیری از این وضعیت و احتمال درگیری، در تهران به مذاکره پرداختند و طبق قرارداد 23 ژانویه 1932، ایران با گرفتن مقداری زمین مسطّح از ترکیه، یک ناحیه کوچک کوهستانی را به ترکیه واگذار کرد.

1939: 17 سپتامبر 1939 که هنوز چند روز از آغاز جنگ جهانی دوم نگذشته بود، زیر دریایی آلمانی U-29 به فرماندهی کاپیتانOtto Schuhart در اقیانوس اطلس و نه چندان دور از شمال غربی ایرلند، ناو هواپیمابر انگلیسی Courageous را که 48 هواپیمای نظامی بر عرشه آن بود و چهار ناوشکن آن را بدرقه می کردند با پرتاب اژدر غرق کرد. در این ماجرا، 500 تَن ـ تقریبا همه سرنشینان ناو انگلیسی کشته شدند. انتشار این خبر، بر غرور آلمانی ها و ترس دولت های ضد آلمان افزود.

Courageous

1980: آناستازیو ساموزا Anastasio Somoza Debayle دیكتاتور پیشین نیكاراگوئه كه از كشور خود فرار كرده بود در شهر آسانسیون پایتخت کشور پاراگوئه ترور شد. وی به دولت پاراگوئه پناهنده شده بود.

1992: چهار کُرد ایرانی و سه تَن از آنان از سران حزب دمکرات ـ صادق شرف کَندی، همایون اردلان، فتّاح عَبدُلی و نوری دِهکُردی ـ در رستوران میکونوس Mykonos ویژه غذای یونانی در شهر برلین کشته شدند.

2003: دولت آمریكا یك كمپانی روسیه (تولا...) را متهم به همكاری با ایران در طرح گلوله لیزری هدایت شونده برای توپ كرد و در فهرست شركت های ممنوع المعامله خود قرار داد.

2003: رامسفلد وزیر دفاع وقت آمریكا بالاخره اعتراف كرد كه واقعه 11 ـ 9 ارتباط به صدام حسین نداشته است.

2003: در این روز دولت آمریكا قطعنامهِ پیشنهادی به شورای امنیت را كه در آن اسرائیل از تهدید کردن یاسر عرفات به اخراج و ... منع شده بود «وِتو» كرد. به این قطعنامه 11 رای موافق داده شده بود. دولت های انگلستان، بلغارستان و آلمان در رای گیری شركت نكرده بودند. دولت های عربی بانی و حامی این قطعنامه بودند.

2005: Jacques Lacarrière روزنامه نگار فرانسوی در این روز در 80 سالگی درگذشت. وی مطالعات وسیع در ادبیات کشورها ازجمله هند و یونان داشت. ژاک در مقالات خود عموما مثال هایی از گذشته و تاریخ کشورها و افراد بنام می آورد و از ستایشگران اندیشمندان یونان باستان بود. او بود که در یک سخنرانی گفته بود که در قرون وسطی در جهان؛ اندیشمندان، نویسندگان و دانشمندان ایرانی در ردیف اول قرارداشتند.

2014: Kari Peter Conrad von Bagh تاریخدان فنلاندی در این روز در 71 سالگی فوت شد. او دانش خود از گذشته ملل را بجای کتاب کردن به صورت فیلمنامه در آورد و خودش این فیلم ها را تهیه و کارگردانی کرد و «تاریخدان ـ کارگردان» عنوان گرفت. او همچنین نمایشنامه هایی برپایه تجربه تاریخ برای پخش از تلویزیون تهیه کرد. جمع فیلمنامه های او به رقم 71 و نمایشنامه های تلویزیونی اش به رقم 40 رسید و شهرت جهانی یافت و بسیاری به اقتباس از او پرداخته اند.

2019: Cokie Roberts از معروف ترین برادکَستینگ ژورنالیست های آمریکا در این روز در 76 سالگی درگذشت. او نیم قرن به کار تهیه و تنظیم خبر و نظر برای شبکه تلویزیون عمومی آمریکا و نیز شبکه اِ. بی . سی سرگرم بود و همچنین رادیو عمومی و سراسری آمریکا. برخی از سران فدراسیون آمریکا بارها در زمینه های مختلف از او نظرخواهی کرده بودند. شوهر کوکی نیز یک روزنامه نگار بود.

مطالعه این سایت و نقل مطالب آن با ذكر ماخذ (نشانی کامل سایت و نام مولف آن) آزاد است، مگر برای روزنامه های متعلق به دولت و دستگاههای دولتی؛ زیرا كه مولف این سایت اكیدا «روزنامه نگاری» را كار دولت نمی داند. روزنامه عمومی به عنوان قوه چهارم دمكراسی باید كاملا مستقل از دولت و سازمانهای عمومی باشد تا بتواند رسالت شریف خود را به انجام برساند.

تماس با مولف:

editor (a) iranianshistoryonthisday.com
n.keihanizadeh (a) gmail.com