Aug 21

Интиқоли пойтахти Эрон ба шаҳри Нишопур

21 августи соли 441 мелодӣ, Яздигирди Дувум, шоҳи вақти Эрон аз силсилаи сосонӣ тасмим гирифт, ки барои наздик будан ба шимолу ховари кишвар ва пешгирӣ аз вуруди боқимондаи гуннҳо ба Фароруд (бахши шимолу шарқии Хуросони Бузург) муваққатан пойтахтро аз Тисфун (наздикии Бағдод) ба Нишопур (аз шаҳрҳои Хуросон) мунтақил кунад. Шаҳрҳои бузург ва маъруфи дигари Хуросони вақт иборат буданд аз Самарқанд, Бухоро, Марв, Хуҷанд, Балх ва Ҳирот.     Яздигирди Дувум, ки 18 сол ҳукумат кард, дар соли 438 мелодӣ, пас аз марги падараш, Баҳроми Гӯр шоҳ шуда буд. Ҳамин гуннҳои рондашуда ба Урупо, кишвари Ҳунгари (Венгрия - Маҷористон)-ро ба вуҷуд оварданд, ки Отило яке аз раҳбаронашон буд.     Ранги пӯст ва қиёфаи гуннҳо бо сабаби наздикиашон аз сарзамини муғулҳо бо ҳам тафовут дошт ва он даста, ки ба баҳри Мозандарон наздик буданд, пӯсти сафедтар доштанд ва эрониён эшонро гунни сафед хитоб мекарданд. Эрониён ҳама гуннҳоро бадқиёфаҳо мехонданд ва ин барои гуннҳо ногувор буд. Ба гунае, ки пас аз расидан ба Урупо ва футуҳоти зиёд, бар ҳар нуқтаи Урупо, аз Русияи имрӯз то соҳилҳои Днепр то Олмон ва Фаронса, ки истило меёфтанд, бо занони зебо издивоҷ мекарданд, то фарзандонашон тағйири қиёфа кунанд ва зебо шаванд ва зебоии нисбии мардуми Маҷористон ба ҳамин сабаб аст. Гуннҳо пас аз ҳамсоя шудан бо эрониён шефтаи риояти ҳаққ ва қонуну низоми қазоии Эрон шуданд ва ба ҳамин далел дар манотиқи мутасаррифи худ, камтар ба куштори мағлуб ва таслимшудаҳо ва таҷовузи занон даст мезаданд.     Прискус, муаррих навиштааст: гуннҳо ба ҳар тадбиру нақшаи ҷангӣ, ки даст заданд то вориди қаламрави Эрон шаванд, муваффақ нашуданд. Як бор ба муддати 15 рӯз аз кӯҳҳо убур карданд, то аз ҳошияи баҳри Каспий вориди Эрон шаванд, ки ба маҳзи сарозер шудан аз кӯҳ бо саворанизоми сосонӣ, ки дар дунёи он замон назир надошт, рӯбарӯ шуданд ва ҳамин вазъият боис шуд, ки равонаи Урупо шаванд ва он ҷоро мавриди тохтутоз қарор диҳанд. Аз замоне, ки гуннҳо дар соҳили Днепр истиқрор ёфтанд, империяи Рим, дигар рӯи оромиш надид.     Императорони румӣ пас аз шикастҳое, ки дар даврони Ардашер ва писараш Шопури Якум ва низ Шопури Дувум аз Эрон хӯрданд, ба сиёсати тааррузиашон поён доданд. Августус, доктринаи тозае ироа дода буд ва он поён ёфтани сиёсати ҷаҳонгирии румиён ва қаноат кардан ба он чи, ки то он замон доштанд буд, ва ин доктрина аз замони Тибриус ба сурати як қонуни нонавишта даромад, ва аз ин таърих ин Эрон буд, ки рӯҳияи тааррузӣ ба худ гирифта буд, ба гунае ки румиҳо аз тарс маҷбур шуданд, нахуст як пойтахти шарқӣ (Констаниния) барои худ ба вуҷуд оваранд ва сипас ба ҷудо кардани империя тан диҳанд ва он гоҳ дар Ғарб таслими муҳоҷирони муҳоҷим (ҳуҷумкунанда) шаванд ва аз миён бираванд.     Бартарии эрониён дар аҳди Сосониён умдатан ин буд, ки аз даст ёфтан ба силоҳҳои тоза ва тактикаи ҷангии ҷадид боз намеистоданд. Низоми идорӣ ва қазоии пешрафта ва хубе доштанд. Талош барои беҳсозии аслиҳа ва тақвияти рӯҳияи сарбозон амре рӯзона буд, ки мутаваққиф намешуд. Сосониён ба саворанизом таваҷҷӯҳи комил доштанд. Дасти сарбоз дар масрафи тир боз буд ва монанди румиҳо ва гуннҳо ба 30 тир маҳдуд набуд. Ҳар савор ду аспи захира ва як иловагӣ дошт ва артиши Эрон дорои як неруи ҳамеша омода буд ва румиён пас аз истиқрор дар Константиния ибтикори низомии Эронро тақлид карданд.     Румиён аз ин, ки худро зери фишори Отило диданд, ӯро ҳангоме ки дар соҳили Баҳри Сиёҳ саргарми тохтутоз буд, фиреб доданд, ки ба қаламарави Эрон ворид шуд, вале эрониён дар марзи шимолии Арманистон чунон гӯшмолӣ ба ӯ доданд, ки барои ҳамеша номи Эронро ҳам набурд. Тохтутози гуннҳо дар қаламрави Рум бо марги Отило дар соли 453 мелодӣ тадриҷан поён гирифт ва султаи эшон то муддате маҳдуд ба қисмате аз Маҷористон шуд.

Навиштаи Вилям Блум дар бораи рӯйдоди 28 мурдод

Вилям Блум Вилям Блум, нависанда ва муҳаққиқи инглисӣ, дар китоби худ дар бораи Созмони СИЁ (CIA), дар як ҷо навиштааст, ки охири моҳи ноябри соли 1952, мутобиқ бо обонмоҳи соли 1331 (пас аз интихоби Эйзенҳауэр ба унвони Президенти баъдии Омрико) давлати Инглистон бо Ким Рузвелт, ки райиси Созмони иттилоти марказии Омрико дар Ховари Миёна буд, тамос гирифт ва аз ӯ барои соқит кардани давлати доктор Мусаддиқ мадад хост, ки Рузвелт посух дод, ки гумон намекунад давлати Инглистон (Черчил) барои ҷалби назари Трумэн, барои барандозии доктор Мусаддиқ шанс дошта бошад, бояд мунтазири оғози кори давлати тозаи Омрико ба раёсати генерал Эйзенҳауэр шавад, ки ду моҳи дигар ҳукуматро ба даст мегирад. Муаллиф, ки ҷузъиёти рӯйдоди 28 мурдодро ба риштаи таҳрир кашида, дар ҷое дигар аз китоби худ навиштааст: дар яке аз рӯзҳои моҳи июни соли 1953 (ду моҳ пеш аз барандозии 28 мурдод) Ҷон Фостер Даллас, вазири хориҷаи кабинети Эйзенҳауэр вориди як ҷаласаи Кохи Сафед шуд, ки қарор буд, дар он дар бораи вазъияти ҳукумати доктор Мусаддиқ ва хатари камунистҳои Эрон баҳс шавад. Даллас дар ин ҷаласа ба зикри як ҷумла иктифо кард, ки зимни ишора ба пӯшае, ки бо худ овардааст, гуфт: мо бо иҷрои ин тарҳ аз шарри Мусаддиқи якрав осуда хоҳем шуд.

Мубтакири фото эссе дар 97 солагӣ даргузашт

Карл дар Карл Миданс (Carl Mydans), фотоэссеналисти маъруф 18 августи соли 2004 дар 97 солагӣ даргузашт. Ибтикори (ташаббус) мақола акс (фото эссе) аз ӯст. Вай буд, ки навишт акс ба гунае бояд гирифта шавад, ки баробар бо як китоб, матлаби баён дорад.     Карл, ки дар Русия таваллуд шудааст ва дар соли 1930 аз Донишгоҳи Бостон дипломи рӯзноманигорӣ гирифта буд, кори худро бо таҳияи матлаб аз душвории омрикоиён дар ҷараёни рӯкардаи иқтисодии бузург оғоз кард, аз мазореи пахта дар ҷануб ва аз мушкилоти мардум дар яке аз шаҳрҳо дар шимолу шарқии Омрико акс гирифт, ва таърихи мустанаду мусаввари он даврони сахтро сабт кард, то омрикоиён фаромӯш накунанд ва худро вориди чунон вазъияти сахте насозанд. Ӯ сипас ба кор дар маҷаллаи Лайф ва Тайм пардохт. 36 сол барои Лайф, дар тамомии даврае, ки ба сурати ҳафтагӣ мунташир мешуд ва шӯҳрати он ба аксҳояш буд, кор кард. Бо ҳамсари худ Шелли (Shelley), ки як хабарнигор буд, саҳнаҳои ҷанги ҷаҳонии дувум дар Урупо, Чин, Филиппин ва ... ро пӯшиш дод. Дар Урупо аз ҳамлаи шӯравӣ ба Фанлонд (Финляндия) ва ишғоли манотиқи олмонинишини Чехословакия оғоз карда буд. Дар Филиппин бо Шелли ба асорати жопуниҳо даромад ва ду сол дар боздошт буд.     Аксҳои Карл аз фирори Мак Артур аз Филиппин, куштори чиниҳо ба дасти неруҳои жопунӣ, ки беназир аст, дар китобҳои таърих чоп шуда ва ҳар рӯз дар расонаҳо таҷдиди чоп мешавад, зеро танҳо вай ин аксҳоро гирифта буд.     Карл аз маросими таслими Жопун дар Миссури ва озмоиши бомбаи гидрогенӣ акс гирифт. Ду китоби мусаввар аз Карл боқӣ мондааст, яке “Сулҳ бо таниш” ва дигаре “Аз нигоҳи ман”. Карл авохири умр барои музейҳо акс мегирифт ва дурбини худро мутаваҷҷеҳи осори боқимонданӣ карда буд. Вай як дафтарчаи роҳнамо низ барои хабаргузорони акс таълиф карда, ки ҳовии андарзҳои ӯст. Аз ҷумла ин, ки дар саҳнаҳои ҳассос, фавран филмро аз дурбин хориҷ ва аз худ дур кунанд, то агар дастгир ва ё бозрасӣ шаванд, филм аз даст нарафта бошад (дар он замон дурбини диҷитол сохта нашуда буд). Ҳамчунин саъй кунанд, ки дар саҳна акс бигиранд, на сохтагӣ ва саҳнае, ки умумият надошта бошад, ба журналистика хиёнат накунанд. Ба илова, беш аз як дурбин ва ба ҳадди кофӣ филм бо худ ҳамроҳ дошта бошанд ва аз ҳар кас ва ҳар куҷо акс мегиранд асомӣ ва саҳнаҳоро ёддошт кунанд, ки фаромӯш накунанд чи будаанд.     Карл, ки 20 моҳи майи соли 1907 ба дунё омада буд, аз ду соли пеш ки Шелли вафот кард, дигар даст ба дурбин набурд ва аз хона хориҷ нашуд.     Писари ин журналист ҳам рӯзноманигор аст ва дар Ню Йорк Таймс қалам мезанад.

Задухӯрди ҳиндуҳо ва мусулмонон бо се ҳазор кушта

21 августи соли 1946, пас аз се рӯзи задухӯрд миёни ҳиндуҳо ва мусулмонони Ҳинд дар Калкутта эълом шуд, ки беш аз се ҳазор нафар кушта шудаанд. Низоъ барои ин буд, ки Инглистонро мутаваҷҷеҳ кунанд, ки агар дар садади додани истиқлол ба Ҳиндустон аст, вазъи ҳар ду дастаро ҷудо аз ҳам дар назар бигиранд.

Террори давлатии Бенино Акино паёмадҳои он

21 августи соли 1983, сенатори филлиппинӣ Бенино Акино аз мухолифони сиёсии Маркус, Президенти ин кишвар, ки муддате ба ҳолати бадарға дар Омрико басар мебурд, ба давлати Филиппин иттилоъ дод, ки қасди бозгашт ба Ватанро дорад ва баъдан ба Филиппин бозгашт, вале дар фурудгоҳи Манила ба дастури Маркус террор шуд. Ин амал чунон вокунише дар ҷаҳон дошт, ки дар пайи он ҳукумати Маркус соқит шуд ва филиппиниҳо ҳамсари Акиноро, ки таҷрибаи сиёсӣ ҳам надошт ба раёсати ҷумҳурии худ баргузиданд ва сипас ифшогарӣ бар зидди Маркус оғоз шуд ва ...     Акс, ҷасади Акиноро дар фурудгоҳ нишон медиҳад ва мошини ёрии таъҷилӣ барои интиқоли ҷасад дар он дида мешавад. Бенино Акино

Душвориҳои имрӯзи натиҷаи портибозии (сӯистифода аз вазифа) Сталин ва Хрушев

Тасмими 19 феврали соли 1954 Никита Хрушев, мабнӣ бар вобаста кардани Ҷумҳурии Сотсиалистии Крим ба Украина, пас аз тасвиб дар Шӯрои Олии Шӯравӣ аз 20 августи ҳамин сол ба иҷро даромад. То ин замон Крим (шибҳи ҷазира дар баҳри Сиёҳ) ба сурати як минтақаи худмухтори вобаста ба Ҷумҳурии Русия буд.     Бархе аз муаррихон ин иқдоми Хрушевро, ки зодаи Украина ва аз мақомоти тарози аввали Иттиҳоди Шӯравӣ буд “сӯистифода аз вазифаи Хрушев ба манфиати зодгоҳи худ” унвон додаанд, ки Крим аз ду қарни пеш аз он вобаста ба Русия ва аксарияти сокинони он низ рус будаанд ва украинҳои Крим ақаллияти хурдеро ташкил медоданд. Ин даста аз муаррихон навиштаанд, ки Хрушев бо ин кор хоста буд, ки аз Сталин тақлид кунад, зеро ки Сталин дар замони худ Осетияро ба ҷанубу шимол қисмат ва бахши ҷанубиро ҳамроҳи Гурҷистон (зодгоҳи худ) карда буд, ҳол он ки осетиягиҳо гурҷӣ набуданд. Дар он замон, ҳатто тасаввури он ҳам намерафт, ки рӯзгоре Иттиҳоди Шӯравӣ фурӯ пошад ва бинобарин тақсимоти географии он сохтагӣ (маснӯъӣ, улгуе барои замони ҷаҳонӣ шудани ҳукуматҳо ва ба лиҳози тасҳилоти идорӣ) буд воқеият надошт.     Дар ҳамон замон, ки Хрушев пешниҳоди вобаста кардани Крим ба Украинаро ба Шӯрои Олӣ дод, чанд тане буданд, ки мухолифат карданд, вале ба онон гуфта шуд, ки русҳо аз замони таъмини ваҳдат (қарни 15) ҳамеша империя доштанд ва “империя будан” дар зеҳни русҳо нақш баста ва бахше аз рӯҳияи онҳо шудааст. Ба илова, ҷудоии Украина ва Русия аз ҳам қобили тасаввур ҳам нест. Бо ин истидлол ва бо таваҷҷӯҳ ба сиришти русҳо, мухолифони ҳамроҳкунии Крим сокит шуданд. Аммо коре, ки он замон нашуд тасаввур мешуд, дар соли аввали даҳаи 1990 амалӣ шавад ва пас аз гузашти як давраи кӯтоҳ “дувшориҳо” аз ҳамин ду иқдоми ҳамшаҳриҳо оғоз шуд; масъалаи Осетияи Ҷанубӣ, ҷаҳонро вориди фасли тозае аз таърихи худ сохта ва дар гирудоре, ки аз 7 августи соли 2008 оғоз шудааст, агар бону Юлия Тимошенко, сарвазири Украинаи 46 миллионии ҷониби Кремлро нагирифта ва ба ҳарфи Виктор Юшенко, Президенти он кишвар гӯш карда буд, Крими 2 миллионӣ ва 26 ҳазор километрӣ Гурҷистони дувум мешуд, ки ҳанӯз ҳам мумкин аст, ки бишавад, зеро тавсеаталабии НАТО мутаваққиф нашудааст, масъалаи киштиҳои баҳри Сиёҳ (Русия) ва пойгоҳи он ва таҳрикоти Саркози ва Меркел поён наёфтааст. Дигар, Шерак дар Фаронса ва Шредер дар Олмон ҳукумат намекунанд, ки таодули ва мувозинат миёни Русия ва Омрикоро риоят кунанд. Меркел, ки аз баракати тахлияи шарқи Олмон аз неруҳои Русия ба қудрат расидааст, бо Саркозии муҳоҷирзодаи маҷористонӣ дӯсти наздики Омрико ва мухолифи таҷдиди қудрати Русия ҳастанд.      Yulia Tymoshenko Масъалаи Гурҷистон давлатҳи урупоиро амалан ду даста кардааст. Урупоиёни мутамоил ба Русия, тағйири нақшаҳои географиро “табу” (мамнӯъ) намедонанд ва аз ҷудоии словакҳо аз чекҳо, ҷудоии аъзои конфедератсияи Югославия аз ҳам дар солҳои ахир мисол меоваранд. Ба бовари ин даста, Русия аз Осетиёи ҷанубӣ ва Абхазия берун нахоҳад рафт (унвони низомиёнашро сулҳбон гузоштааст) ва Урупо ирода ва василаи даровехтан бо Русияро надорад ва Омрико ҳам бо мушкилоти дохилӣ ва масоили Ироқ ва Афғонистон даст ба гиребон аст ва набояд тӯпу ташрҳояшоро зиёд ҷиддӣ гирифт, бавежа ки расонаҳояш одат доранж ин ихтор доданҳоро бузург ҷилва диҳанд. Merkel - Saakashvili

Қудратнамоии насионалистии Владимир Путин ва равнақи бозори карикатуристҳо

Масъалаи Гурҷистон, қудратнамоиҳои насионалистии Владимир Путин, саршох шудани дубораи Русия ва Иёлоти Муттаҳидаи Омрико ва қарор гирифтани Урупо дар остонаи як сулҳу салоҳи дигар, дар августи соли 2008 бозори карикатуристҳоро гарм кард.     Дар ин миён, карикатуристҳои омрикоӣ ҷанги сарди тозаро пас аз 16 соли сукут ба ҳисоби заъфҳои Ҷорҷ Буш (писар) ва ин, ки беш аз ҳадди нигоҳаш ба даҳони мушовиронаш аст, гузордаанд. Барои мисол: дар як карикатура хостаанд нишон диҳанд, ки ҳарфи чанд сол пеш гуфтаи Ҷорҷ Буш дуруст набуд, ки гуфта буд: бо як нигоҳ, умқи рӯҳ ва ниятҳои Путинро хондам ва ӯ марде рӯйрост ва эътимодбахш аст. Ҳоло, ки хари Путин аз лой гузашта ва иқтисоди Русия равнақ гирифта, арзиши баробарии рубл чандин маротиба шуда ва Омрико дар ботлоқи Ироқ ва Афғонистон, қарз ва рукуди иқтисодӣ фурӯ рафта, ӯро ба по мезанад.     Дар карикатураи дигар, тарсимкунандаи он Путинро дар қолаби Хрушев қарор дода, ки лингаи кафши худро бар трибунаи Созмони Милал кӯбид, ва он гуна хашмгин ҷилвагар сохта, ки Ҷорҷ Буш ҳамонанди кӯдак, ки ба модараш паноҳ мебарад ба бону Райс, вазири умури хориҷааш мегӯяд: “Пути, шурӯъ карда ба тарсонидани ман”.     Дар як карикатура ҳам Русия дар қолаби хирси дар ҳоле, ки по бар Гурҷистон гузорда ба Ҷорҷ Буш, ки кулоҳи техасӣ ба сар ва рулур ба камар дорад ғуррос мекунад ва Буш ба ӯ мегӯяд: магар худат душман ва даъвогар надорӣ? Бирав суроғи онҳо (ба Гурҷистони мо коре надошта бош)!     Дар зер, ин се намунаи карикатура, ки дар рӯзномаҳои Омрико ба чоп расидаанд:      Карикатураи Майк Лукович “Путин қадам мезанад”      Карикатураи Буш аз кафкашии Путин ба ҳарос афтодааст, кори Ҷим Бургиман      Карикатураи ғурроси хирс (Русия)

Як мотори ҳавопаймо оташ гирифт ва 153 нафар ҷон бохтанд – мушкилоти молии ширкати молики ин ҳавопаймо ва ...

20 августи соли 2008, як ҳавопаймои думотора ва 15 солаи ширкати Спан Эйр (Spanair) (ширкати скандинавиягӣ дар Италия сабтшуда) аз навъи “MD_82” сохти Омрико, ҳангоми баланд шудан аз фурудгоҳи Мадрид бар асари оташ гирифтани мотори тарафи чапи он аз баландии 50 метр ба замин бархӯрд ва дар ин ҳодиса 153 нафар аз 172 сарнишини он (162 мусофир, аз ҷумла 22 кӯдак ва даҳ нафар коркунони парвоз) кушта ва бақия маҷрӯҳ шуданд. Ҷасадҳои бархе аз кушташудагон ба ҳадде сӯхта буданд, ки ташхиси ҳуввияти онон аз тарафи бастагони наздикашон имконпазир набуд. Мусофирони ин ҳавопаймо умдатан хонаводаҳое буданд, ки барои гузаронидани таътилоти тобистонии худ раҳсипори ҷазираҳои Канараи Испониё буданд. Ин ҳавопаймо қаблан ба сабаби ишколи фаннӣ ба фурудгоҳ бозгашта буд. Коршиносони фанҳои ҳавопаймоӣ гуфтаанд, ки халабонон дар сурати рӯ ба рӯ шудан бо чунин масоиле метавонанд ҳавопайморо мутаваққиф ва агар дар осмон ва наздик ба фурудгоҳ бошад бо як мотор, бозгардонанд ва бар замин биншонанд. Халабони ҳавопаймо вуҷуди ишколи техникиро ба бурҷи муроқибат иттилоъ дода буд. Расонаҳои испониёӣ зимни гузориши ин рӯйдод ба мушкилоти молии Спан Эйр ишора карда ва гуфта буданд, ки ин ширкати 12 сола ва дорои 65 ҳавопаймои мусофирбарӣ дар пайи гарон шудани бензин қарздор шуда ва мудирони он ба коҳиши ҳазина ва коркунон даст зада ва ҳатто як бор дар садади фурӯши ширкат баромада буданд. Лизо эҳтимолан дар таъмири ҳавопаймои мавриди баҳс кӯтоҳӣ карда шуд.     Акси боло, пас аз хомӯш шудани оташ аз қисмати боқимондаи ин ҳавопаймои харобшуда дар хориҷ аз фурудгоҳ гирифта шудааст.

Ҳадяи муаллиф Ин сайти мустақил ва озод, ҳадяи ночизи муаллифи он ба ҳамаи эрониён, эронитаборҳо ва порсизабонон аст, ки эшонро аз ҷон азизтар дорад; ва хидмате меҳанӣ ва омӯзишӣ, ки хидмат ба Меҳан, ҳамватанон ва эронитаборҳо як вазифа, рисолат ва қарзе аст, ки бояд шариф ва халалнопазир бошад ва дар роҳи анҷоми вазифаи меҳанӣ ниёз ба ҳимояти моддии эҳдоӣ набояд бошад ва нахоҳад буд. Интихоби мавзӯъ барои нигориш ва пешниҳод дар сайт назари шахсии муаллиф аст.