Jul 3

Нахустин тавтеаи отениҳо бар зидди Эрон дар Миср

Севуми июли соли 460 пеш аз мелод отениҳо, ки чашми тамаъ ба сарвати Миср дӯхта буданд, новгонеро ба ин кишвар равона карданд, то мисриёнро бар зидди эрониён бишӯронанд. Эрон неруи қобили мулоҳизае дар Миср мустақар карда буд ва ҳамин неруи азим монеи пирӯз шудани тавтеаи отениҳо шуд.     Отениҳо чаҳор сол баъд (454 пеш аз мелод) ва сипас дар соли 425 пеш аз мелод ду бори дигар бо ҳамон ҳадаф ба Миср рахна карданд ва ҳар ду бор ба далели эҳзори бархе неруҳои эронӣ ба хоки аслии Ватан то ҳадде муваффақ ба таҳрики мисриён ва шӯриши онон шуданд, ки ҳар ду бор ин шӯришҳо саркӯб шуд ва бори охир отениҳо аз сӯи Эрон ба Миср мамнӯъулвуруд шуданд.     Дар даврони ҳахоманишиён Миср 120 солу чанд моҳ яке аз устонҳои Эрон ба шумор мерафт.

Насионализми эронӣ омили иқтидори сосониён

Тасвири Ардашери сосонӣ бар сиккаи ӯ Севуми июли соли 324 мелодӣ, Константин императори Рум, ки барои саркӯбии рақибони румии худ ба Византия лашкар кашида буд, тасмим гирифт дар ин ҷо ва начандон дур аз маҳалли шаҳри Тора шаҳре ба номи худ бисозад, то ба императории Эрон наздик бошад ва ахбори марбут ба таҳаррукоти сосониёнро сареътар дарёфт кунад ва тасмимоти марбут ба хунсо кардани ин таҳаррукот дар шаҳри тозасоз, ки яке аз ду пойтахти Рум (пойтахти шарқӣ) хоҳад буд, гирифта шавад.           Вай пас аз нобуд сохтани рақиби худ Лисиниус ва ҳаводоронаш 25 июл соли 325 мелодӣ дастури сохтани шаҳри Константиния (Истамбули имрӯз)-ро содир кард, ки пас аз таҷзияи императории Рум ба сурати пойтахти Руми шарқӣ боқӣ монд. Шаҳри Константиния (Constantinople) дар 11 майи соли 330 мелодӣ омодаи баҳрабардорӣ шуд. Ин шаҳр, ки мавқеияти мунҳасир ба фарде дорад, дар нуқтаи марзии ду қораи Осиё ва Урупо воқеъ шуда ва нозир бар тангаи Босфор, маҳалли резиши баҳри Сиёҳ ва баҳри Эжа) ва яке аз марказҳои тасмимгириҳои муҳими ҷаҳонӣ будааст.     Иқдоми Константин ба сохтани ин шаҳр боиси ташдиди муоризоти ду абарқудрати замон – Эрон ва Рум – шуд, ки то соли 628 мелодӣ идома ёфт ва саранҷом ҳарду императориро тазъиф ва ба умрашон поён дод.     Нурвич дар таълифи худ “Византия” дар ин замина навиштааст: дар тӯли ҳашт қарн (даврони ашкониён ва сосониён), императории Эрон барои императории Рум таҳдиди асосӣ буд. Эрон аз Гурҷистон то ғарб ва шарқи рӯди Синд то фалоти Помир (марзи шарқии Тоҷикистон) вусъат дошт ва ин ду императорӣ бидуни вақфа бар сари Сурия ва Фаластин ва шимолу ғарбии Осиёи Сағир ва гаҳ-гоҳ Арманистон дар ҳоли ҷангу ҷидол буданд ва дар ин ҷангҳо, ки то соли 628 мелодӣ идома дошт пирӯзӣ бо эрониҳо буд, ки насионализми эронӣ ба давлати сосониён иқтидори вежа дода буд. Румиён дар оғози зуҳури ин насионализм онро дастикам гирифта буданд, ки шикастҳои низомиашон аз Ардашери Бобакон ва писараш Шопур ононро мутаваҷҷеҳи “воқеияти амр” кард. Дар сояи ҳамин насионализм буд, ки Эрон чанд бор абарқударти аввали ҷаҳон шуда буд.

Қатли Мозиёр ба дасти халифаи аббосӣ

Муваррихони урупоӣ, ки дар бораи бапохезии эрониён бар зидди халифаҳои умавӣ ва аббосӣ таҳқиқ кардаанд, вуқуъи “Мозиёр”, ҳукмрони вақти Мозандарон (Табаристон) ба дасти Алмӯътасим, халифаи аббосиро севуми июни соли 839 мелодӣ навиштаанд. Мозиёр аз хонадони испаҳбуди Мозандарон, писари Қорун ва Қорун писари Вандод Ҳурмуз ва Вандод набераи Сухро буд. Мозиёр дар Омул бар асари хиёнати бародараш Кӯҳёр, ки фиреби авомили халифаро хӯрда буд, дастгир ва ба Сомаро (Сомара) мунтақил ва Алмӯътасим таҳвил дода шуда буд, ки пас аз шиканҷаи бисёр кушта шуд. Ҷасади Мозиёр, ки зери шиканҷа кушта шуд, дар ҳамон маҳалле, ки ҷасади Бобаки Хуррамдин бар дор шуда буд, ба дор кашида шуд.     Халифа қаблан аз роҳи риё ва найранг ҳукумати Мозиёр бар Мозандаронро таъйид карда буд. Алмӯътасим ду истиқлолталаби маъруфи дигари Эрон – Бобак ва Афшинро ба ҳамин тартиб нобуд кард. Таърих бапохезии эрониён аз ҷолибтарин фаслҳои таърихи умумӣ аст, ки бапохезии вйетномиҳо дар қарни 20-ро метавон дар радифи он қарор дод.

Тирмоҳи 1325 (июли соли 1946) – моҳи фаъолияти ҳизбӣ дар Эрон

Тирмоҳи 1325 (июли соли 1946)–ро муваррихон, моҳи аҳзоб ва фаъолиятҳои ҳизбӣ дар Эрон хондаанд. Дар ин моҳ (пас аз ҷанги ҷаҳонии дувум) фаъолияти аҳзоб дар Эрон бесобиқа буд. Дар пайи эъломи таъсиси чанд ҳизб ва ба вежа “ҳизби демократи Эрон” аз сӯи Қавомуссалтана, сарвазири вақт дар 9 тирмоҳи ин сол, ки мақарри он дар сохтмоне буд, ки се даҳа баъд дар ҷои он порки донишҷӯӣ сохта шудааст (чорроҳи Инқилоб) рӯзномаҳои аҳзоб интишори худро оғоз карданд ва давраи итилофҳои ҳизбӣ оғоз шуд. 11 тирмоҳ, ду рӯз пас аз таъсиси ҳизби демократи Эрон, ҳайъати марказии ҳизб Қавомро дабири кулли (райис) ин ҳизб интихоб кард ва ду ҳизби бузурги дигар Тӯда ва Эрон, ки дар садади муқобила баромаданд ва ба ибтикори Эраҷи Искандарӣ ва Илоҳёр Солеҳ бо ҳам иттилоф карданд ва бо ин иқдом, Қавом маҷбур шуд, ки як кобинаи иттилофӣ ташкил диҳад ва ниме аз вазифаҳои кобинаро ба ин ду ҳизб вогузор кунад, ки аз ҳизби Тӯда, доктор Муртазо Яздӣ вазири беҳдорӣ, Фаридуни Кишоварз вазири фарҳанг (вазоратхонаҳои омӯзишу парвариш, улум ва иршоди имрӯз) ва Эраҷи Искандарӣ вазири бозаргонӣ ва пеша ва ҳунар (кор ва саноеъ ва бозаргонии имрӯз) шуданд.     Муруре бар рӯзномаҳои аҳзоби вақт, нишон медиҳад, ки ин рӯзномаҳо талоши худро дар тирмоҳи 1325 мутамаркиз бар тафҳими ҳизб (ташаккули сиёсӣ) ва ҳадаф аз таъсиси он ва аҳамияти вуҷуди ҳизб дар як кишвар ва рӯшан сохтани эрониён аз ин ҷиҳатҳо мутамарказ сохта буданд ва ироаи мисолҳои мутааддид собит карда буданд, дар кишваре ки ҳизб вуҷуд дошта бошад ва як ё чанд ҳизб давлатро дар даст дошта бошад, кудато ва шӯриш сурат намегирад ва интиқоли қудрат дар сурати лузум, орому қонунӣ хоҳад буд ва чун аҳзоб боиси эҷоди таодул ва амнияти умумӣ мешаванд аз норизоятиҳо коста мешавад ва сармоягузорӣ равнақ мегирад ва пешрафти ҳосил меояд. Ин рӯзномаҳо дар айни ҳол бо ташреҳ ва тафсири ақидаи Декарт, андарз дода буданд, ки мардум таваҷҷӯҳ кунанд, ки ҳизби корхона мақоми созӣ ва бунгоҳи короӣ ва абзори сохту похт нест, ҷои ҳамфикроне аст, ки барои таҳаққуқи андеша ва ормони худ ба якдигар кӯмак кунанд. Бинобар ин, ҳадафи як ҳизб пешбурди кулли ҷомеа аст, бар пояи андеша ва барномаҳои худ (идеологӣ) бинобар ин ҳадафи ҳамаи аҳзоб яке аст, вале роҳҳояшон мутафовит мебошад.      аксе аз Аллоҳёр Солеҳ, марбут ба ҳамон замон      се вазири камунист: (аз рост ба чап) доктор Муртазо Яздӣ,

Ду соли зиндон барои доктор Бақоӣ

Дар ин рӯз дар тирмоҳи 1340 (1961) ҳукми муҳокимаи низомии Теҳрон дар бораи доктор Бақоии Кирмонӣ интишор ёфт, ки зимни он ба иттиҳоми мутазалзил сохтани самимияти мардум нисбат ба маъмурони шаҳрбонӣ (пулис) аз тариқи эроди нутқи умумӣ ба ду сол зиндон маҳкум шуда буд.     Яке аз мавориде, ки доктор Бақоӣ ба он ишора карда буд, шиканҷа шудани як рӯзноманигори кирмонӣ (муаллифи ин сайт) ба дастур ва бо ҳузури сипаҳбуд Насирӣ, Райиси кулли вақти шаҳрбонии кишвар дар озармоҳи соли 1339 хуршедӣ буд.

Рӯзе ки як мушаки омрикоӣ ҳавопаймои мусофирбари Эронро бо 290 сарнишин сарнагун сохт

Капитан Вил Роҷерс 3 июли соли 1988 ва дар ҷараёни ҷанги Ироқу Эрон, як ҷети мусофирбари эронӣ аз навъи аэробаси 300 (парвози 655) дар осмони Халиҷи Форс бар асари асобати мушак сарнагун шуд ва ҳамаи 290 нафар сарнишинони он ҷон бохтанд. Мушаке, ки ин ҳавопайморо сарнагун сохт, аз нови омрикоии Винсенна (Vincennes) мустақар дар Халиҷи Форс, ки нафткашҳои кувайтиро бадрақа мекард партоб шудаанд. Ин нов, ки капитан Вил Роҷерс бар он фармондеҳӣ мекард, ду мушак ба сӯи ҳавопаймои ширкати ҳавопаймоии миллии Эрон (Ҳумо) партоб кард, ки яке аз онҳо ба ҳавопаймо асобат карда буд. Ҳавопаймои Эрон Эйр, ки аз Бандар Аббос озими Аморот буд, дар даҳ километрии нови омрикоӣ ва дар обҳои Эрон ба Халиҷи Форс афтод. Ҷасадҳои бисёре аз сарнишинони ҳавопаймо дар сатҳи об ба даст омад, ва ин нишонаи он буд, ки ҳавопаймои мусофирбари Эрон пас аз асобати мушак дар осмон мунфаҷир ва чанд қитъа шуда буд. Роналд Рейган, Райисҷумҳури вақти Омрико иқдоми нови Винсенсро як амали дифоӣ ва қобили дарк эълом карда буд ва дар айни ҳол гуфта буд, ки аз талафоти ғайринизомиён мутаассиф шудааст.     Дар Вашингтон, мақомоти неруи дарёии Омрико дар заминаи ин рӯйдод гуфта буданд: хадамаи нови Винсенс, ки ҳамон рӯз ба се новчаи эронӣ даргир шуда буданд, ки ба сӯи як ҳеликоптери омрикоӣ оташ кушода буданд, ҳавопайморо ба ҷои ҷангандаҳои Ф-14 Эрон гирифта буданд. Чаҳор сол баъд мақомоти низомии Омрико пазируфтанд, ки нови Винсенс ҳангоми партоби мушак ба сӯи ҳавопаймои эронӣ дар обҳои Эрон буд. Эрон алайҳи давлати Омрико ба мароҷеи байналмилалӣ шикоят кард ва баъдан давлати Омрико пазируфт, ки хунбаҳо бидиҳад, вале ба маротиб камтар аз маблағи стандартӣ.     25 июни соли 2005 ва як ҳафта монда ба солгарди суқути ҳавопаймои эронӣ, неруи дарёии Омрико нови Винсенсро, ки 20 сола шуда буд, аз рада хориҷ ва бознишаста кард. Ин бознишастагии зудҳангом, дар маҳофили низомӣ эҷоди тааҷҷуб кард ва гуфта шуд, ки ин нов пас аз рӯйдоди 1988 дар сояи тарс аз интиқомгирии эрониён басар мебурд.     Винсенс дар Сан Диего (Калифорния) бознишаста ва бо ядаккаш ба иёлати Вашингтон ва маҳалли нигаҳдории новҳои аз рада хориҷшуда ва авроқӣ мунтақил шудааст.      Винсенна (Vincennes)

Бинои шаҳри Квебек дар Канада (Фаронсаи нав)

Шомплин Севуми июли соли 1608 Самуэл де Шомплин ҷуғрофиёдони фаронсавӣ дар чиҳилу якумин зодрӯзи худ бинои шаҳри Квебекро дар Канада оғоз кард, ки ин минтақа баъдан ба “Фаронсаи нав” маъруф шуд. Ин шаҳр инак маркази иёлати фаронсавизабони Квебеки конфедератсияи Канада аст. Сокинони ин иёлат аз замоне, ки Шарл де Гол хитоб ба онон кард “Зинда бод Квебеки мустақил!” то кунун ду бор ба тариқи демократӣ талош кардаанд, то аз конфедератсияи Канада ҷудо шаванд.     Як сол пеш аз оғози эҷоди шаҳри Кабак инглисиҳо вориди Омрикои шимолӣ (иёлати муттаҳидаи имрӯз) шуда ва эҷоди “Ҷеймстаун”-ро дар Вирҷиния оғоз карда буданд.           Бо ин ки баъдан давлати Инглистон муҳоҷирнишини фаронсавӣ “Кабак”-ро мутасарриф шуд ва Канадаро як доминиони Инглистон эълом дошт; ҳанӯз фаронсавизабонони Кабак забону фарҳанги фаронсавии худ ва дар орзуи касби истиқлол ҳастанд. Де Шомплин се бор ба Канада сафар карда буд ва бинои Квебек дар севумин сафари ӯ оғоз шудааст. Пеш аз Шомплин, Жак Картйеи фаронсавӣ дар соли 1534 дар сафар ба қораи ғарбӣ ба Канада расида буд (67 сол зудтар аз инглисиҳо). Фаронсавиён бар хилофи инглисиҳо бумиёнро(сурхпӯстон) нобуд накарда ва бо онон ба ҳамзистӣ пардохта буданд.

Ихтироъи туфанги фишангдор пруссҳоро бар садри германиҳо қарор дод

3 июли соли 1866 дар ҷараёни ҷанг бар сари раҳбарии германиҳо, дар набарди Конигратс дар наздикии Содуо артиши прусс, ки ба туфанги фишангдор ва истифода аз фишанг муҷаҳҳаз шуда буд, артиши Утришро, ки ҳанӯз аз туфанги “қадимӣ” истифода мекард шикаст дод ва бартарии худ дар миёни олмонинажодҳоро мусаллам сохт.     Дар ин набард, фармондеҳии неруҳои Олмонро маршал Мултки бар ӯҳда дошт. Туфанги фишангӣ, тавассути муҳандис Йоган Николас Фон Дрейсе ихтироъ ва барои артиши Олмон (Пруссия) сохта шуда буд.

Як роҳи беҳбуди кайфияти рӯзномаҳои Теҳрон аз лиҳози интишори хабар ва назар: эҷоди анҷумани дифоъ аз мухотабон

Як мухотаби ин сайт ва сайти Рӯзномак дар тирмоҳи соли 1384 аз Теҳрон навишта буд, ки роҳи беҳбуди кайфияти рӯзномаҳои мо ва комилнависии ахбор ва рафтани суроғи манобеи дигар ва пӯшиши онҳо чист?          - Ба назари нигоранда ва таҷрибае ки дорад, як роҳи эҷоди як ва ё якчанд ҷамъияти дифоъ аз рӯзномахонон дар чорчӯби ҳифозат аз манофеи масрафкунанда ва гузориши мавориди нақзи кор ба ноширон, матбуот, давлат ва огоҳ сохтани хонандагони рӯзномаҳо аз назароти худ аз тариқи радио ва телевизиони давлатӣ аст, ки ин расонаи миллӣ дар параграфи аввали асли 175 Қонуни Асосӣ муваззаф ба пахши назарот шудааст. Роҳи дигари интишори як ва ё ду рӯзномаи ҳирфаӣ ба маънои воқеии калима аст. Вуҷуди ин ду рӯзнома, ки бояд рақиби ҳам бошад, сабаб мешавад, ки рӯзномаҳои дигар ё худашонро ба пои онҳо бирасонад ва таътил шаванд.

Ҳадяи муаллиф Ин сайти мустақил ва озод, ҳадяи ночизи муаллифи он ба ҳамаи эрониён, эронитаборҳо ва порсизабонон аст, ки эшонро аз ҷон азизтар дорад; ва хидмате меҳанӣ ва омӯзишӣ, ки хидмат ба Меҳан, ҳамватанон ва эронитаборҳо як вазифа, рисолат ва қарзе аст, ки бояд шариф ва халалнопазир бошад ва дар роҳи анҷоми вазифаи меҳанӣ ниёз ба ҳимояти моддии эҳдоӣ набояд бошад ва нахоҳад буд. Интихоби мавзӯъ барои нигориш ва пешниҳод дар сайт назари шахсии муаллиф аст.