Jun 27

Масъалаи Фароруд (Мовароуннаҳр) пас аз фурӯпошии императории Эрон

Пас аз суқути сосониён ва фурӯ пошидани императории Эрон минтақаи Фароруд (Хуросони бузургтар) беш аз манотиқи дигари Эронзамин дучори халои қудрат шуд. Фароруд охирин минтақае буд, ки Яздигирди Севум (охирин шоҳи сосонӣ) ҷиҳати истодагӣ дар баробари арабҳо ба он ҷо рафта буд. Пас аз террори ӯ дар Марв, подагонҳои эронӣ дар марзҳои шимоли шарқии Меҳан ҳам (ки дар минтақаи Фароруд ба марзбон мавсум буданд ва бузургтарини онҳо дар Хуҷанд истиқрор дошт) мунҳал шуданд. Аз он ҷо, ки шумори неруҳои воридаи араб ба Фароруд дар пайи шикасти Яздигирди Севум чандон зиёд набуд, аносири чинии сокин дар атрофи рӯди Торим ва он сӯи Сирдарё аз ин рӯд гузашта ва вориди минтақа шуд ва аз ҷумла бар Бухоро, Самарқанд ва Тошканд низ муставлӣ шуда буданд.     Ин чиниён дар моҳи июни соли 751 мелодӣ ва як сол пас аз рӯи кор омадани аббосиён ва дар канори рӯди Талас аз порсиёни Фароруд, ки ба таври худҷӯш дастаи мусаллаҳ ташкил дода ва барои дифоъ аз сарзамини ниёкон якпорча шуда буданд, шикаст хӯрданд ва аз минтақа (минтақае, ки арабҳо Мовароуннаҳр меноманд) ақибнишинӣ карданд.      (Шарҳи муқовимати шоҳи сосонии Эрон аз Фароруд ва кушта шудани ӯ дар Марв ва марги фаразндаш дар Бадахшон дар ҷои худ дар ин сайт омадааст). Ақвоми туркик (ғузҳо ва ...), ки ба сурати мусолиматомез (ба ном чаронидани гӯсфандонашон) муҳоҷират карда буданд боқӣ монанд, ки ғазнавиён ва салҷуқиён аз он ҷумлаанд. Порсиён (тоҷикон) дар истодагии моҳи июни соли 751 дар баробари аносири чинӣ аз кӯмаки низомии аббосиён бархурдор буданд. Аббосиён бо кӯмаки эрониён ба қудрат расида ва бар ҷои умавиён нишаста буданд.     Дар даврони хаҳоманишиён то сосониён, аносири чинӣ ба нудрат ҷуръати фаротар ниҳодани пой аз дарарӯди Торимро ба худ медоданд. Дар он даврон марзҳои шимолу шарқии Эронзамин, тавассути подагонҳои марзбонии бисёр неруманд ҳиросат мешуд. Ин силсилаҳо дар олуда нашудани фарҳанг ва тамаддуни эронӣ таассуби шадид меварзиданд ва ба ҳамин далел аст, ки порсӣ ва фарҳанги эронӣ, ки меҳрубон будан, наҷобат ва дурӣ ҷустан аз гуноҳкорӣ аз сутунҳои он аст, тавассути тоҷикон маҳфуз монд ва то ба имрӯз посдорӣ шудааст.     Пас аз ақибнишинии чиниҳо аз Фароруд, дере напоид, ки қирғизҳо сарзамини уйғурҳоро, ки инак дар қаламрави Чин аст, тасарруф карданд ва солҳои сол бар он мусаллат буданд.     (Шарҳи муқовимати шоҳи сосонии Эрон аз Фароруд ва кушта шудани ӯ дар Марв ва марги фаразндаш дар Бадахшон дар ҷои худ дар ин сайт омадааст).

Сӯиқасд ба ҷони оятуллоҳ Хоманаӣ дар масҷиди Абӯзар

Шашуми тирмоҳи соли 1360 ҳиҷрии хуршедӣ (соли 1981 мелодӣ ва дар ин сол баробар бо 27 июн) Оятуллоҳ Саидалӣ Ҳусейнӣ Хоманаӣ (дар он замон 42 сола, Ҳуҷҷатулислом ва Имом ҷумъаи Теҳрон ва намояндаи валии фақеҳ дар шӯрои олии дифоъ) дар масҷиди Абӯзар, начандон дуртар аз майдони Роҳи Оҳани Теҳрон бар асари инфиҷори бомбае, ки дар як дастгоҳи забти савт қарор дода шуда буд, маҷрӯҳ шуд ва ба бемористон интиқол ёфт. Осебдидагии дасти ӯ аз ҳамон инфиҷор аст. Вай пас аз хатми намоз машғули додани посух ба пурсишҳо буд, ки забти савт мунфаҷир шуд. Расм буд, ки алоқамандон забти савт бигиранд ва изҳороти хутбаро барои таксир забт кунанд ва бозрасии қаблӣ анҷом намегирифт.     Рӯзи баъд мақомоти рӯҳонӣ ва давлатии кишвар зимни маҳкуми ин сӯиқасд омилҳои Омрикоро муттаҳам ба ҳамла ба шахсиятҳои Ҷумҳурии Исломӣ карда буданд, ки айнан дар саҳафоти аввали рӯзномаҳои Теҳрон чоп шуда буд. Оятуллоҳ Хоманаӣ баъдан ба раёсати Ҷумҳурӣ ва сипас раҳбари Ҷумҳурии Исломии Эрон интихоб шуд ва инак валии фақеҳ, Раҳбари инқилоби исломӣ ва райиси кишвар аст.     Шабе баъд (ҳафтуми тири 1360) инфиҷори бомбае, ки дар як кифи дастӣ қарор дода шуда буд, мақарри дафтари марказии ҳизби Ҷумҳурии Исломӣ дар Теҳрон (наздики чаҳорроҳи Сарчашма)-ро вайрон сохт, ки зимни он 72 тан аз барҷастагони низоми исломӣ ҷон бохтанд. Яке аз мақтулин Оятуллоҳ Биҳиштӣ буд. Ҳошимии Рафсанҷонӣ дар ин инфиҷор осеб надид.

Нахустин маҷаллаи бонувон дар ҷаҳон

27 июн солрӯзи интишори нахустин маҷаллаи бонувони ҷаҳон дар соли 1693 дар Ландан аст. Мудири он марде ба номи Ҷон Дантон буд. Ин маҷалла баъдан як саҳифа ҳам таҳти унвони “сафҳаи масоил” доир кард, ки дар он ба пурсишҳои умумии марбут ба масоили хонаводагӣ ва заношӯии хонандагон посух дода мешуд.     Номи ин маҷалла Ladies’ Mercury буд.     370 сол пас аз интишори ин маҷалла, Эрон дорои як маҷаллаи бонувон шуд, ки ибтидо дар Машҳад (Хуросон) интишор меёфт. Духтари ношири ин маҷалла дар даҳаи 1960 вазири омӯзишу парвариши Эрон шуд. Маҷаллаҳои ихтисосии феълии бонувон дар Эрон кори худро аз даҳаи 1340 оғоз кардаанд.

Вуруди Омрико ба Ҷанги ҷаҳонии аввал ва хуруҷ аз инзиво

Нахустин воҳиди низомии эъзомии Омрико ба Урупо барои иштирок дар Ҷанги ҷаҳонии аввал (маъруф ба ҷанги урупоиён) бар зидди Олмон, 27 июни соли 1917 вориди Фаронса шуд. Нахустин гулӯлаи ин ҷанг дар тобистони соли 1914 шиллик шуда буд. Бо вуруди ин ягони низомӣ ба Фаронса, инзивои тӯлонии Омрико низ поён ёфт ва тӯле накашид, ки вориди майдони бозии ҷаҳон шуд, ки пас аз вуруд ба Ҷанги ҷаҳонии дувум, аз миёни вайронаҳои ин ҷанг ба сурати абарқудрат сар баровард ва аз соли 1991 пас аз хуруҷи довталабонаи рақиб (Иттиҳоди шӯравӣ) аз саҳна, майдондори бозии қудрат шудааст. Вуруди Иёлоти Муттаҳида дар ҳарду ҷанги бузурги ҷаҳонии қарни бистум, бо муҳосибаи дақиқ ва аз авосити ҳарду ҷанг оғоз шуда буд. Муваррихон, ҷангро омили пайдоиши қудрати Омрико навиштаанд. Ба бовари бисёре аз муваррихон, бо эҷоди Созмони Шанхай (Евросиё) дар оғози садаи 21 ва тақвияту ёргирии мудовими он ба зудӣ қудрат аз Ғарб ба Шарқи кураи замин интиқол хоҳад ёфт. Майкл Ауслин устод ва коршиноси омрикоии умури Осиё дар моҳи июни соли 2008 дар маҷаллаи Волстрит навишт, ки қудратҳои бузурги минтақаи Евросиё (Чин, Русия ва Ҳинд) бо истифода аз гирифтории Омрико дар Ироқ доранд риштаҳои иттиҳоди худро тақвият мекунанд ва Владимир Путин (ки бидуни тардид дар андешаи эҳёи императории Русия аст) омили аслии ин кор аст ва бинобар ин, евроисёиҳо ва лотинҳои қораи Омрико намехоҳанд, ки масъалаи Ироқ ҳал шавад ва Вашингтон фароғат ёбад ва лизо масоили Ироқ ва Афғонистон дасти Райиси Ҷумҳури баъдии Омрикоро барои иҷрои барномаҳояш боз нахоҳанд гузорд.Давлати Эрон ба унвони душмани шумораи яки Омрико мекӯшад, ки ҳарчи зудтар узви расмии Созмони Шанхай шавад, ки дар ин сурат шикасти бузурге барои Омрико ба шумор хоҳад омад.      Акс: пиёда шудани нахустин воҳиди низомии Омрико ба фармондеҳии генерал Першингро аз киштӣ дар Фаронса дар 27 июни соли 1917 (севумин соли Ҷанги ҷаҳонии аввал ва маъруф ба ҷанги урупоиён).

Рӯзе, ки маншури милал имзо шуд – Созмоне, ки то кунун ҳосиле барои башарият надоштааст

27 июни соли 1945 маншури Милали Муттаҳид дар нишасти Сан Франсиско ба имзои намояндагони 50 кишвар аз ҷумла Эрон расид, вале ба сабаби вуҷуди нақзҳое дар ин маншур, аз ҷумла надодани ихтиёрот ба “маҷмаи умумӣ” ва қарор додани ихтиёроти иҷроӣ дар дасти “Шӯрои амнияти” 15 нафара ва ба вежа давлатҳои панҷгонаи фотеҳи Ҷанги ҷаҳонии дувум, ки ҳаққи рад (ветои) қатъномаҳои пешниҳодӣ доранд; Ин созмон ҳамонанди ҷомеаи милал пеш аз он дар пешгирӣ аз ҷангу хунрезӣ, ҳифзи сулҳи ҷаҳонӣ ва ҳиросат аз ҳокимият ва тамомияти аъзои худ ва риояти ҳуқуқи башар дар кишварҳои узв муассир воқеъ нашуда ва бо ин маншур ва ин аркон нахоҳад шуд. Набояд фаромӯш кард, ки фикри эҷоди ин Созмон аз фотеҳони аслӣ Олмони нозӣ аст. Ин фотеҳон бо ҳадафи ҳифзи бартарии худ бар ҷаҳониён, андешаи таъсиси Созмони милалро ба мин оварданд ва чун кишварҳои муассиси он муттаҳиди якдигар дар ҷанг бо Олмон ва муттаҳидонаш, аз ҷумла Жопун буданд номашро “Созмони Милали Муттаҳид” гузорданд.     Дар тӯли умри Созмони Милали Муттаҳид талоши пайгирӣ ҳам барои ислоҳи маншури он ба амал наёмадааст; зеро ки давлатҳои фотеҳи Ҷанги ҷаҳонии дувум моил ба чунин ислоҳоте набуда ва мехоҳанд, ки милали дигар ҳамчунон диктаҳояшонро бинависанд. Туғёнҳои мардум – гурӯҳӣ ва инфиродӣ – натиҷаи беэътиноии Созмони Милал ба риояти ҳуқуқи инсонҳо дар кишварҳои узв аст. Дер замоне аст, ки бисёре аз андешамандон, Созмони ҷаҳонии феълӣ дар Ню Йоркро Созмони Дул (на Созмони Милал) медонанд ва бисёре аз рзноманигорон дар ахбори марбут, вожаи “муттаҳид” ро аз унвони ин Созмон ҳазф кардаанд ва китобе низ таҳти унвони “Созмони Милали Номуттаҳид” интишор ёфтааст. Андешамандон пешниҳод кардаанд, кишваре ки дар он давлаташ ҳуқуқи башарро дар мавриди шаҳрвандон риоят накунанд набояд узви Созмони Миолал бошад ва узвияти он пас аз субюути нақзи ҳуқуқ шаҳрвандӣ бояд ба ҳолати таълиқ дарояд то масъаларо ҳал кунад. Бинобар ин, ислоҳоти маншури милал метавонад ба анҷоми ислоҳот дар кишварҳои узв мунҷар шавад.

Барандозӣ дар Гватемала ба равиши 27 мурдоди Теҳрон

27 июни соли 1954 тибқи нақша ва кӯмаки Созмони Иттилооти Марказии Омрико (CIA) давлати интихобии Гватемаларо барандохта шуд.     Пас аз рӯйдоди 27 мурдоди Теҳрон (августи соли 1953) барандозии Гватемала дувумин ҳодиса аз ин даст буд.

Ҳадяи муаллиф Ин сайти мустақил ва озод, ҳадяи ночизи муаллифи он ба ҳамаи эрониён, эронитаборҳо ва порсизабонон аст, ки эшонро аз ҷон азизтар дорад; ва хидмате меҳанӣ ва омӯзишӣ, ки хидмат ба Меҳан, ҳамватанон ва эронитаборҳо як вазифа, рисолат ва қарзе аст, ки бояд шариф ва халалнопазир бошад ва дар роҳи анҷоми вазифаи меҳанӣ ниёз ба ҳимояти моддии эҳдоӣ набояд бошад ва нахоҳад буд. Интихоби мавзӯъ барои нигориш ва пешниҳод дар сайт назари шахсии муаллиф аст.